ABŞ-də gərgin və tarixi prezident seçkisi başlanır

Noyabrın 5-də amerikalılar tarixi prezident seçkisinə gedirlər. Ölkə üzrə seçicilər siyasi baxımdan bölünüb və səsvermənin nəticəsini yeddi həlledici ştatın müəyyən edəcəyi gözlənilir. Seçkidə mübarizə iki namizəd – keçmiş prezident, respublikaçı Donald Tramp (Donald Trump) və vitse-prezident, Demokratlar partiyasından Kamala Harris arasında gedir.

Seçkilər bəzi şərq ştatlarında yerli vaxtla səhər 5-də (Bakı vaxtı ilə 14:00) başlanır. Alyaska və Havay kimi uzaq qərb ştatlarında isə axşam saatlarına qədər davam edəcək.

Seçkinin nəticələrinin bilinməsi məntəqələr bağlanandan bir neçə gün sonraya uzana bilər. Pensilvaniya kimi bəzi ştatlarda poçtla göndərilən bülletenlərin sayılması ləng gedəcək.

Seçici fəallığının 2016 və 2020-ci illərdəkindən daha yüksək olacağı bildirilir.

Federal seçki rəsmiləri noyabrın 4-də axşam xəbərdarlıq ediblər ki, Rusiya və İran seçkiyə təsir kampaniyasını gücləndirir, ABŞ-də seçicilər arasında narazılıq səpməyə çalışırlar, məqsədləri də seçki məmurlarına qarşı zorakılıq təşviq etməkdir.

Tramp üçüncü dəfədir prezidentliyə namizəd olur. O, 2020-ci ildə indiki prezident Co Baydenə (Joe Biden) uduzub. Bayden bu ilin iyulunda seçki kampaniyasından çəkilib. Daha öncə o, Trampla debatda zəif performans göstərərək yaşına görə narahatlıqları gücləndirmişdi.

Demokratların namizədi Harris seçilərsə, ABŞ-nin ilk qadın, həm də Cənubi Asiya mənşəli prezidenti olacaq. Tramp isə seçiləcəyi halda, tarixə bu posta ardıcıl seçilməyən ikinci prezident kimi düşəcək. 19-cu əsrin sonunda Qrover Klivlend (Grover Cleveland) bu mənada birinci olub.

İki namizədin fərqi

60 yaşlı Harris abort hüquqlarını müdafiə edir, Trampı demokratiyaya təhdid adlandırır, sonuncunun 2020-ci il yanvarın 6-da ABŞ-də Kapitoli binasına hücumda rolunu qeyd edir. O zaman Tramp Baydenə uduzmasını qəbul etməyərək tərəfdarlarını səslərini qorumağa çağırmışdı.

Tramp isə populist yanaşmasını işə salaraq belə bir mesaj verib ki, ikinci dönəmdə iqtisadiyyatını daha da yaxşılaşdıracaq, ölkəyə miqrant axınını dayandıracaq, ABŞ-nin Çin kimi rəqiblərinə qarşı daha sərt davranacaq.

Seçkinin nəticəsinin Ukraynaya başqa ölkələrdən daha çox təsiri ola bilər. Bu ölkənin işğalçı Rusiya qoşunlarından müdafiəsi daha çox ABŞ-nin hərbi, maliyyə və diplomatik dəstəyindən asılıdır.

Harris deyib ki, Baydenin Ukraynaya yardım siyasətini davam etdirəcək, Rusiyanın məğlubiyyətini görmək istəyir.

Tramp isə ABŞ-nin Ukraynaya dəstəyini sorğulayır, Avropanın bu yükü daha çox çəkməli olduğunu deyir. O, həmçinin NATO-nun gələcəyini sual altında qoyur.

Yeddi həlledici ştat

İki namizəd seçki marafonunun son günlərində tərəfdarlarını səsverməyə getməyə çağırıblar.

Harris noyabrın 4-nü Pensilvaniyada keçirib. Tramp isə günü Şimali Karolinada başlayıb, sonra Pensilvaniyada iki məkanda olub, Miçiqanda başa vurub.

Bu üç ştat Viskonsin, Corciya, Arizona və Nevada ilə birlikdə seçkinin taleyini müəyyənləşdirən yeddi ştatlardır.

ABŞ seçki sisteminə görə, prezidentin kim olacağını ümumxalq səsverməsi deyil, 538 üzvü olan Seçki Kollegiyası müəyyənləşdirir. Bu kollegiyada hər bir ştat Konqresdəki nümayəndə sayına bərabər seçkiçi ilə təmsil olunur.

Harris və Tramp kollegiyada 270 səs yığa bilməsə, yanvarda Nümayəndələr Palatası prezidenti seçəcək, senat isə növbəti vitse-prezidentin kimliyini müəyyənləşdirəcək.

Artıq ölkə üzrə azı 77 milyon seçici səs verib. Noyabrın 5-i həm də hansı namizədin tərəfdarlarını məntəqələrə aparmaqda daha yaxşı nail olmasının sınağıdır.

Harris artıq poçtla səs verib. Tramp isə seçki günü Floridada səs verəcək.