Tramp və Bin Salman arasında “böyük sövdələşmə” başlayıb
Səudiyyə Ərəbistanının müdafiə naziri Xalid bin Salmanın Vaşinqtona səfəri Tramp administrasiyasının Yaxın Şərq planları və Qəzzadakı vəziyyətlə bağlı böyük danışıqların başlanmasından xəbər verir.
Səudiyyə Ərəbistanının müdafiə naziri Xalid bin Salmanın Vaşinqtona səfəri əvvəlki səfərləri kimi sıradan deyildi.
Kiçik qardaşın vəliəhd şahzadə Məhəmməd bin Salmanı ABŞ-la münasibətlər kimi Səudiyyə rejimi üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən həssas missiyalarda təmsil etməsi yeni deyil.
Xalid bin Salman bundan əvvəl keçmiş prezident Co Bayden administrasiyası ilə barışıq danışıqlarına rəhbərlik etmişdi, o zamanlar Camal Qaşıqçının qətlindən sonra Vaşinqtonda vəliəhdin yaxın çevrəsinə qarşı sanksiyaların tətbiqindən və onun “persona non qrata” elan edilməsindən sonra münasibətlər tarixi aşağı həddə çatmışdı.
Bu kompromis o zaman ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı arasında, Bayden ilə vəliəhd şahzadə arasında münasibətləri normallaşdırmışdı, lakin çox da dostcasına deyildi.
İndi Səudiyyə rejimi və digər ərəb rejimləri prezident Donald Trampın Qəzza zolağının sakinlərini köçürmə layihələri və regionun simasını dəyişmək səyləri sayəsində yeni dönüş nöqtəsini yaşayır.
Bu səylərin sözügedən rejimlərə də təsir edə biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlar var. Tramp Amerika və İsrailin maraqlarına uyğun olduğu müddətcə bu cür addımlar atmaqdan çəkinmir.
Deməli, Xalid bin Salmanın Vaşinqtonda gördüyü işlər Amerikanın layihələrini ölkəsinin və müttəfiqlərinin maraqları ilə uyğunlaşdırmağa, yəni rejimlərin başçılarını qoruyacaq şəkildə dəyişikliklər etməyə çalışır.
Bu, kiçik və ya asan bir iş deyil və Vaşinqtonun bəzi məqsədlərinə, daha doğrusu, Təl-Əvivin Trampın təmin etməsini istədiyi bəzi şeylərə “güzəştlər” tələb edir.
Xalid bin Salman burada təkcə qardaşı adından deyil, həm də onun narahatlığını bölüşən və Trampın planını müzakirə etmək üçün keçən cümə günü Ər-Riyadda bir araya gələn digər ölkələr adından danışır.
Səudiyyə müxalifətinin “Əl-Əxbar” qəzetinə istinadən verdiyi məlumata görə, Bin Salman Trampa böyük güzəştlərə getməyə hazırdır.
Üstəlik, özü də HƏMAS-ın Qəzzada və ya başqa yerdə olmasını görmək istəmir. Bu, altı
O, bu bəyanatla Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələri, Misir və İordaniya liderlərinin bir araya gəldiyi Ər-Riyad sammitində çıxış edib. İordaniya kralı II Abdullah da bu fikri bölüşsə də, Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi daha təmkinli idi.
İstənilən halda, Xalid bin Salmanın Vaşinqtona səfəri Tramp administrasiyası ilə danışıqlar qapısının geniş açıldığına işarədir.
ABŞ Dövlət Departamentinin bəyanatına görə, bu, Qəzzadakı vəziyyətlə məhdudlaşmır, Livan və Suriyanı da əhatə edir.
Bin Salman və ABŞ dövlət katibi Marko Rubio arasında keçirilən görüşdən sonra verilən açıqlamada üç ölkədəki vəziyyətlərin müzakirə edildiyi bildirilib.
Bu, Səudiyyə Ərəbistanının Yaxın Şərqdə yenidən strukturlaşma nizamında yeni rolunu gücləndirir.
Ər-Riyadın yeni rolunda siyasəti onun istədiyi məqsədlərə çatmasına imkan verəcək qarşılıqlı əlaqə olmadan yardım göstərməməyə əsaslanır.
Bu, Livan, Suriya və Qəzzada baş verən böyük dəyişikliklərə baxmayaraq, yalnız məhdud humanitar yardımın çatdığı bir vəziyyətdir.
İstənilən əhəmiyyətli yardım yerinə yetirilməli olan şərtlərə bağlıdır. Hakimiyyətə qayıdan Tramp, BƏƏ prezidenti Məhəmməd bin Zayedin köməyi ilə bin Salmanın hakimiyyətə gəlməsini birinci dövründə dəstəklədikdən sonra onunla yaxın münasibət quran şəxs deyil.
Dəyişməyən isə odur ki, bu dəfə Tramp hər kəslə olduğu kimi Səudiyyə Ərəbistanı ilə hər hansı münasibət üçün daha yüksək qiymət istəyir.
Bu gün fərqli olan odur ki, məsələ Yaxın Şərqi İsrailin maraqlarına uyğun şəkildə yenidən cızmaqdan gedir və Bin Salman bunun bütün yükünü təkbaşına daşıya bilməz.
Məsələnin digər tərəfi isə maliyyələşdirmə ilə bağlıdır. Tramp region və xüsusilə də Qəzza üçün hazırladığı layihələrin Qəzza zolağından mühacirəti nəzərdə tutsalar da, Fələstin məsələsinin ləğvini planlaşdırsalar da, Səudiyyə Ərəbistanı başda olmaqla, regionun zəngin ölkələri tərəfindən maliyyələşdirilməsini istədiyini gizlətmir.
Bu, yeni administrasiya ilə taleyi ABŞ-ın nəyi bacarıb-edə bilməyəcəyindən asılı olan ərəb müttəfiqləri arasında aparılan danışıqların məğzidir.
Müdafiə müqabilində Amerika maraqlarının qorunması tənliyi artıq qüvvədə deyil. Amerika indi bu müttəfiqlərinə deyir ki, ya təkbaşına, ya da İsrail vasitəsilə onların maraqlarını müdafiə edir və müdafiə və rollar daha baha başa gəlir.
ydh
