WSJ: Oktyabrın 7-də hədəf “normallaşma” danışıqları idi
Wall Street Journal, HƏMAS-ın 2023-cü il oktyabrın 7-də həyata keçirdiyi əməliyyatın əsas məqsədinin İsrail və Səudiyyə Ərəbistanı arasında normallaşma danışıqlarını “baltalamaq” olduğunu irəli sürdü.
Wall Street Journal-da çıxan xəbərə görə, HƏMAS-ın yüksək səviyyəli liderləri İsrail və Səudiyyə Ərəbistanı arasında sülh danışıqlarını “baltalamaq” məqsədi ilə 7 oktyabr 2023-cü ildə Əl-Əqsa tufanı əməliyyatına başlayıblar.
Hücumdan bir neçə gün əvvəl HƏMAS-ın Qəzza rəhbəri Yəhya Sinvar döyüşçü yoldaşlarına deyib ki, İsrail ordusunun Qəzzada tuneldə tapdığını iddia etdiyi yüksək səviyyəli görüşün protokollarına görə, Fələstin məsələsini “marginallaşdırmaq riski” ilə nəticələnən normallaşma danışıqlarını pozmaq üçün “fövqəladə hərəkətə” ehtiyac var.
The Wall Street Journal bu planın “işlədiyini” söylədi və normallaşma prosesini “ən azı indiyə qədər” dayandırdığını qeyd etdi.
Qəzet qeyd edib ki, 2023-cü il oktyabrın 7-si ölkənin qurulduğu gündən bəri “ən ölümcül” gün olub.
HƏMAS-ın 2 oktyabr 2023-cü il tarixli siyasi büro iclasının protokollarında Sinvardan sitat gətirilib:
“Səudiyyə-İsrail normallaşma razılaşmasının əhəmiyyətli dərəcədə irəlilədiyinə şübhə yoxdur. Bu razılaşma əksər ərəb və İslam ölkələrinin eyni yolu tutmasına yol açacaq.”
Wall Street Journal-ın yazdığına görə, bu, İsrailin tamamilə məhv edilməsini və İordan çayı ilə Aralıq dənizi arasında Fələstin dövlətinin yaradılmasını müdafiə edən Sinvar və Həmas üçün qəbuledilməz idi. Sinvar bildirib ki, iki ildir planlaşdırma mərhələsində olan hücuma başlamağın vaxtı çatıb. O vurğulayıb ki, məqsəd “Fələstin məsələsi ilə bağlı regional balans və oriyentasiyada böyük dəyişiklik yaratmaqdır”. O, “Müqavimət oxu” qüvvələrindən kömək gözlədiyini də əlavə edib.
Wall Street Journal, Həmas sənədin və ya onun məzmununun həqiqiliyi ilə bağlı heç bir şərh vermədiyini qeyd edərək, Həmas-ın qeydləri ilə tanış olan ərəb kəşfiyyat rəsmilərinin sənədin və İsrail ordusunun Qəzzada tapdığı digər iddiaların həqiqi olduğunu söylədi.
Wall Street Journal iddia edir ki, sənədlər HƏMAS liderlərinin ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə İsrail-Səudiyyə danışıqlarında irəliləyişlə bağlı artan “narahatlıqlarını” göstərir. Üç ölkənin rəsmiləri 2023-cü ildə fikir ayrılıqlarının azalacağını bildiriblər.
Qəzet HƏMAS və Hizbullahın yüksək rütbəli üzvlərinə istinadən iddia edib ki, hücumla bağlı daha bir görüş 2 oktyabr 2023-cü ildə Beyrutda HƏMAS nümayəndələri ilə İranın təhlükəsizlik rəsmiləri arasında baş tutub və onlar İranın planlaşdırılan hücumu “təsdiq etdiyini” bildiriblər.
Lakin digər Həmas və Hizbullah rəsmiləri hücumun təfərrüatlarının, o cümlədən onun əhatə dairəsi və tarixinin Həmas-ın hərbi qanadı tərəfindən “ört-basdır edildiyini” söylədi. Müxtəlif ölkələrin kəşfiyyat rəsmilərinin bildirdiyinə görə, İran və Hizbullahın yüksək səviyyəli rəsmiləri 2021-ci ilin yayından HƏMAS ilə hücum variantlarını müzakirə ediblər və İran uzun müddət Həmas-ı silah, maliyyə və təlimlə təmin edib.
Lakin İran və Hizbullah HƏMAS-a açıq şəkildə bildirdilər ki, onlar İsraillə birbaşa, hərtərəfli müharibəyə girmək istəmirlər, Wall Street Journal.
Sənədlərdəki digər təfərrüatlar
Qəzet yazır ki, İsrail ordusu tərəfindən tapılan sənədlər arasında 2023-cü ilin sentyabr tarixli hesabatda “Səudiyyə-İsrail normallaşmasını çətinləşdirmək” üçün İordan çayının qərb sahilində və Qüdsdə münaqişənin qızışdırılması tövsiyə edilir.
Hesabatda Səudiyyə Ərəbistanının Fələstinin maraqlarını qorumaq vədlərinin etibarsız olduğu və HƏMAS-ın “zərərsizləşdirilməsi” üçün “zəif və məhdud addımlar” olduğu vurğulanıb.
2022-ci ilin avqustundan “gizli” brifinqdə HƏMAS-ın hərbi rəhbərliyi belə nəticəyə gəlir:
“Hərəkat Fələstin məsələsini ərəb ölkələrinin normallaşma dalğasına qarşı qorumaq üçün öz mövqeyini yenidən təşkil etməlidir”.
Səudiyyə-İsrail normallaşmasının əhəmiyyəti
Səudiyyə-İsrail normallaşmasının İsrailin onilliklər əvvəl İordaniya və Misirlə imzaladığı “sülh” razılaşmalarından sonra ən böyük siyasi dəyişiklik olacağını iddia edən “The Wall Street Journal” yazıb: “Ancaq Qəzzadakı dağıntılar Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanın siyasi hesablamalarını dəyişdi”. dedi.
Şahzadə bildirib ki, normallaşma üçün İsrail iki şərt yerinə yetirməlidir: Qəzzada müharibəyə son qoymaq və “Fələstin dövləti”nə aparan prosesi qəbul etmək.
İsrail ordusunun tapdığını iddia etdiyi sənədlər arasında HƏMAS-ın 2022-ci il oktyabr tarixli iş elanı da var. Reklamda deyilir ki, normallaşmanı “təxribat etmək” üçün diplomatik səylərə rəhbərlik edəcək şəxs axtarılır. Elanın harada dərc olunduğu və maaş məlumatı bəlli deyil.
HƏMAS-ın Ərəb və İslam Əməkdaşlıq Departamentinin elanında deyilir ki, “normallaşma əleyhinə bazar proqramları” və İsraillə əlaqələr quran qurumları boykot etmək üçün ərəb dünyasındakı yerli təşkilatlarla işləmək üçün universitet məzunu axtarır.
