Danışıqlar dalana dirəndiyi üçün İsrail Qəzzaya yeni hücuma başlayıb

ABŞ və İsrail arasında günlərdir Dohada aparılan danışıqlar heç bir nəticə verməsə də, İsrail Qəzza zolağına yeni hücuma keçib. İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu bildirib ki, “Gideonun arabaları” adı verilən əməliyyatın məqsədi HƏMAS-ı məhv etmək və məhbusları xilas etməkdir.

Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ) ilə İsrail arasında Qətərin paytaxtı Dohada günlərlə davam edən dolayı danışıqlarda dünən axşam saatlarından etibarən ciddi irəliləyiş əldə olunmasa da, İsrail Qəzza zolağına yeni hücuma keçib.

İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu “Gideonun arabaları” adlı yeni quru əməliyyatına başladığını elan edib və bildirib ki, onların əsas məqsədi “HƏMAS-ı məhv etmək və məhbusları xilas etməkdir”.

Həmas, öz növbəsində, daimi atəşkəs və İsrail qüvvələrinin Qəzza zolağından tamamilə çıxarılmasını ehtiva edən razılaşmada israrlıdır.

Dünən axşam verdiyi açıqlamada Netanyahu əməliyyatın iki əsas məqsədinin olduğunu deyib: “Həması aradan qaldırmaq və məhbusları azad etmək” və bu iki məqsədin bir-biri ilə əlaqəli olduğunu vurğulayıb.

Netanyahu həmçinin “Qəzzada bütün məhbusların azad edilməsi də daxil olmaqla qələbəyə nail olmaq əzmini” təkrarlayaraq, yerdəki müharibədə qalib gəlmək və məhbusları azad etmək ehtimalına şübhə edənlərə birbaşa mesaj göndərərək, qələbənin qeyri-mümkün olduğu barədə danışmağa son qoymağa çağırıb.

İsrail Baş Qərargah rəisi Eyal Zamir də hərbi əməliyyatların “oğurlananları geri qaytarmaq və HƏMAS-ı məhv etmək” olduğunu bildirib.

Razılıq əldə olunarsa, hərbçilərin siyasi eşelona “lazımi çeviklik” verəcəyini bildirən Zamir, bunun “müharibənin dayandırılması demək deyil, daha çox danışıqlar yolu ilə məqsədlərindən birinə nail olmaq demək olduğunu” vurğulayıb.

İsrail və Amerika rəsmiləri “danışıqlara şans vermək” və razılığa gəlmək barədə açıqlamalar versələr də, İsrailin real mövqeyi ondan ibarətdir ki, Qəzzada müharibənin dayandırılması ilə bağlı istənilən razılaşma Təl-Əviv tərəfindən rədd ediləcək.

Bu, ABŞ-ın mövqeyini dəyişmək üçün İsrailə ciddi təzyiq göstərdiyinə dair heç bir əlamət olmadığı bir vaxtda baş verir.

İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu üçün məqbul olan tavanın sağ qalan israilli məhbusların ən azı yarısının azad edilməsini, ardınca isə qətl və məhvetmə əməliyyatlarının bərpasını əhatə edən müvəqqəti atəşkəs olduğu bildirilir.

Sionist rejimin ictimai yayımçısı Kanın sözlərinə görə , Təl-Əviv qurudan hücumu genişləndirmək niyyəti barədə Vaşinqtonu əvvəlcədən xəbərdar edib və “bu günə qədər Amerikanın heç bir etirazı olmayıb”.

Xəbərdə həmçinin, İsrailin ixtisar edilmiş müharibə kabinetinin dünən humanitar yardımın daxil olmasını müzakirə etdiyi və Amerikanın özəl şirkət işçilərinin gələn şənbə günündən etibarən Qəzzada işə başlamaq üçün Təl-Əvivə gəldiyi bildirilib.

Bu kontekstdə, Amerika prezidentinin yaxın günlərdə sözügedən mexanizm vasitəsilə Qəzza zolağına yardım çatdırmaq üçün verdiyi “vədini” yerinə yetirdiyini açıqlayacağı və administrasiyasının İsraillə davam edən müharibə ilə məşğul olması kontekstində bunu uğur kimi bazara çıxaracağı gözlənilir.

Dohada aparılan danışıqlara gəlincə, danışıqlar heç bir irəliləyiş olmadan dünən axşama qədər davam edib.

İsrail mediası hazırda masada olan təklifin aşağıdakı maddələri ehtiva etdiyini açıqlayıb:

— Sağ qalan 10 məhbusun azad edilməsi.

— Ölən məhbusların yarısının cəsədləri təhvil verilməlidir.

— Müəyyən sayda fələstinli məhbusun azad edilməsi.

— Birləşmiş Millətlər Təşkilatının nəzarəti altında humanitar yardımın dərhal bərpası.

— İsrailin “Şöhrət və Qılınc Əməliyyatı”nda (18 Martdan sonra) işğal etdiyi ərazilərdən çıxarılması, lakin qüvvələrin Səlahəddin və Netzarim dəhlizlərində qalması.

— Müharibəyə son qoymaq üçün danışıqların bərpa olunacağı 45-60 günlük atəşkəs.

Bunun əksinə olaraq, HƏMAS hərəkatı əlində olan danışıqlar kartlarından, xüsusən sağ qalan İsrail məhbuslarına dair sənəddən güc alaraq, müharibəni həmişəlik bitirəcək və işğalçı qüvvələrin Qəzza zolağından tamamilə çıxarılmasını təmin edəcək razılaşmanın tərəfdarı olmaqda davam edir.

Bu əsasda ABŞ-ın xüsusi nümayəndəsi Steve Witkoff amerikalıların HƏMAS üçün məqbul ola biləcəyinə inandıqları “dəyişdirilmiş” təklifi yenidən gündəmə gətirib.

Təklifə Vaşinqtonun müvəqqəti atəşkəs dövründə müharibəyə son qoymaq üçün ciddi danışıqlara sponsorluq etmək öhdəliyi daxildir.

Kanal 12-nin məlumatına görə , bu danışıqlar beynəlxalq zəmanətlə aparılacaq, lakin İsraildən müharibəni dayandırmaq üçün əvvəlcədən heç bir öhdəlik olmayacaq.

Kanal 13 bildirib ki, HƏMAS daha əvvəl iki dəfə, martın 18-də və aprelin ortalarında bu təklifi rədd edib, lakin müharibənin başa çatması ilə bağlı atəşkəsdə son dəyişiklik və Amerikanın zəmanəti “hərəkatın mövqeyini dəyişə bilər”.

Axios-un müxbiri Barak Ravidin sözlərinə görə, amerikalılar bu ifadə ilə Həmas-ı əmin etmək istəyirlər ki, Netanyahunun atəşkəsi birtərəfli qaydada dayandırdığı mart ayında baş verənlərin təkrarı olmayacaq.

Kan TV bildirib ki, əgər real irəliləyiş əldə olunmasa, İsrail nümayəndə heyəti 24 saat ərzində Tel-Əvivə qayıda bilər.

Digər tərəfdən, Ravidin sözlərinə görə, məsələ ilə tanış olan mənbələr “Netanyahu şərti olaraq müsbət cavab verdi” və “müvəqqəti sakitliyin hərbi əməliyyatların daimi dayandırılmasına çevrilə biləcəyi” ilə bağlı aydın təminat tələb etdiyi üçün HƏMAS hələ son təsdiqini vermədiyini bildirib.

Ravid qeyd edib ki, real danışıqlar hazırda təkcə Dohada deyil, həm də ötən həftə ABŞ və İsrail əsgəri İdan Aleksandrın azad edilməsində mühüm rol oynamış Fələstin əsilli amerikalı iş adamı Bashar Behbeh tərəfindən idarə olunan arxa qapı kanalları vasitəsilə aparılır.

“Əgər ümumi prinsiplər üzrə razılıq əldə olunarsa, danışıqlar detalları müzakirə etmək üçün yenidən Dohaya aparılacaq”, – Ravid əlavə edib.

Digər İsrail mənbələrinə görə, Netanyahunun şərti atəşkəs dövründə danışıqların sonunda müharibəni bitirmək öhdəliyi götürməməkdir.

Bu vəziyyət işğalçı hökumətin baş nazirinin yenidən ləngitmə, öhdəliklərdən yayınma, razılaşmaları pozma kimi məlum taktikaya əl atmaq niyyətindən xəbər verir.