Dohaya gedən ABŞ nümayəndəsi Qəzza ilə bağlı danışıqların kritik mərhələsindədir
ABŞ-ın Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Steve Witkoffun Qəzzada atəşkəs və məhbus mübadiləsi razılaşmasının qaçılmaz olduğuna dair işarələr fonunda Dohaya gedəcəyi gözlənilir. Danışıqlar kritik mərhələyə qədəm qoyduğu üçün HƏMAS-ın vasitəçilərin təklifinə son cavabını bir neçə saat ərzində təqdim edəcəyi gözlənilir.
ABŞ-ın Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoffun Qəzza zolağında müvəqqəti atəşkəs və məhbus mübadiləsi sazişi üzrə danışıqların tamamlanmaq üzrə olduğuna dair artan işarələr fonunda Qətərin paytaxtı Dohaya getməsi gözlənilir .
Regional diplomatik mənbələr həftələrdir yavaş-yavaş irəliləyən danışıqların “kritik” mərhələyə çatdığını və bunun “bir neçə gün ərzində ya yekun razılaşma, ya da danışıqlar prosesinin tamamilə iflası” ilə nəticələnə biləcəyini bildirir.
Bu arada Qəzzada humanitar fəlakət getdikcə dərinləşir. Şifa Xəstəxanası təkcə son 72 saatda 21 uşağın “qədərsizlik və aclıqdan” öldüyünü açıqlayıb.
Danışıqlardakı son vəziyyət: Yalnız bir problem qalıb
Axios-un amerikalı və israilli mənbəyə istinadən verdiyi məlumata görə, Witkoff əvvəlcə Avropada danışıqlar aparacaq və Dohada danışıqlarla bağlı inkişafı gözləyəcək. “Əgər lazımi irəliləyiş əldə olunarsa, o, həftənin sonuna kimi Dohaya çatacaq”, – məlumatda deyilir.
İsrail mənbələrinin “İsrael Hayom” a verdiyi məlumata görə , humanitar yardım məsələsi də daxil olmaqla, fikir ayrılıqlarının əksəriyyəti həll olunub.
Razılaşmaya əsasən, Qəzzaya hər gün 500 yük maşını yardım daxil olacaq və 100-dən 200-ü ömürlük həbs cəzası çəkən 1000-ə yaxın fələstinli məhbus azad ediləcək.
Bildirilir ki, son yerdə qalan fikir ayrılığı Moraq dəhlizinin sərhəd xəttindən çəkilmə məsələsi ilə bağlıdır.
İsrailin 1200 metr təhlükəsizlik dərinliyi tələb etdiyi, HƏMAS isə bu məsafənin ən çox 800 metr olmasını təklif etdiyi bildirilir.
HƏMAS-ın cavabını gözləyirik
Regional diplomatik mənbələr HƏMAS-ın vasitəçilərin təklifinə son nöqtəni qoyduğunu və cavabın “yaxın saatlarda çatdırılmasının gözlənildiyini” bildirib.
Bu vəziyyətin Vitkoffun danışıqları irəlilətmək üçün bölgəyə gəlişini sürətləndirdiyi bildirilir.
ABŞ Dövlət Departamentinin məlumatına görə, Vitkoffun səfərinin məqsədi hər iki tərəfə atəşkəslə razılaşmaq və humanitar dəhliz yaratmaq üçün təzyiq göstərməkdir.
İsrailin Kanal 13 televiziyası bildirib ki, HƏMAS ABŞ-ı “cavab üzərində davamlı və gərgin müzakirələr apardığını” məlumatlandırıb.
Məlumata görə, Vaşinqton HƏMAS-a “səbrinin tükəndiyi” mesajını verib. Kanal 12-nin müxbiri bildirib ki, “İsrail nümayəndə heyətinə mümkün irəliləyiş əlamətləri olana qədər Dohada qalması tapşırılıb”.
İsraildən işğal təhlükəsi və yeni hərbi əməliyyat
Danışıqlardakı bu kritik proses İsrailin hərbi təzyiqi və yerdəki siyasi ritorika ilə paralel gedir.
İsrailin Nazirlər Kabinetinin naziri Miri Regev təhdid dolu ifadələr işlətməklə, “Həmas cavab verməsə və həftənin sonuna qədər razılıq əldə olunmasa, İsrail ordusu Qəzza zolağını işğal etməli və hərbi hökumət qurmalıdır” dedi.
Maliyyə naziri Bezalel Smotric də İsrail danışıqlardan çəkilməmiş və hərbi əməliyyatları genişləndirməmişdən əvvəl HƏMAS-a razılıq əldə etmək üçün müəyyən müddət verilməsini tələb edib.
Bu siyasi təzyiqlə eyni vaxtda İsrail ordusu Qəzza zolağının mərkəzindəki Deyr əl-Bala şəhərində quru əməliyyatına başlayıb.
İsrail Baş Qərargah rəisi Eyal Zamir “ordu eyni vaxtda bir neçə cəbhədə döyüşmək ehtimalına hazırlaşır” deyib və əlavə edib ki, “Qəzza fundamental və mürəkkəb münaqişə bölgəsi olaraq qalır”.
Zamir əlavə edib ki, yüksək rütbəli zabitlərin iştirakı ilə aparılan son vəziyyətin qiymətləndirilməsi Tehrandan Qəzzəyə uzanan təhdidlərə toxunub və belə nəticəyə gəlib ki, “genişmiqyaslı və uzunmüddətli hərbi əməliyyat” üçün hazırlıq görülməlidir.
Bu hadisələr baş verdikcə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) qida və tibbi ləvazimatların demək olar ki, tamamilə tükəndiyi bölgədə “aclığın hər qapını döydüyü” barədə xəbərdarlıq edir.
