Əl-Əqsa tufanı əməliyyatı Mərkəzi Asiya ölkələrinə necə təsir etdi?
İslam dünyasının bir parçası olan Orta Asiya ölkələri 70 il kommunizm hökmranlığı altında yaşadıqdan sonra 1990-cı illərdə Sovet İttifaqından ayrılaraq müstəqilliklərini elan ediblər. Lakin bu ölkələrin demək olar ki, hamısında Kommunist Partiyasının keçmiş rəhbərləri hakimiyyətə gələrək idarəçilikdə müəyyən fərqlərlə yeni strukturlar yaratdılar. Odur ki, dini və milli kimliyin dirçəlməsinə baxmayaraq, bu ölkələrdə bəzi ziddiyyətli cərəyanların davam etdiyinin şahidi olduq. Bölgə xalqının İslama və inanca böyük marağına baxmayaraq, bu ölkələrin hökumətləri heç bir ciddi çətinlik çəkmədən İsraillə diplomatik əlaqələrə başlayıb və əlaqələrin inkişafını gündəmə gətiriblər.
Bu səylər nəticəsində İsrail rejimi Mərkəzi Asiya ölkələrində üç səfirlik yaratdı, üç rezident səfir və iki qeyri-rezident səfir isə Orta Asiyada vəzifəyə başladı. 2022-ci ildə Təl-Əviv ilə Mərkəzi Asiya ölkələri arasında ticarət həcmi təxminən bir milyard dollar olub, diplomatik, təhlükəsizlik və hətta müdafiə əlaqələri qurulub. 90-cı illərdə bəzi Orta Asiya ölkələri hətta işğal altındakı Qüds şəhərində səfirliklər yaratmaq barədə düşünsələr də, bu təşəbbüs heç vaxt həyata keçirilməyib. İkitərəfli münasibətlərin gedişi göstərir ki, bu əlaqələr xüsusilə 2013-cü ildən inkişaf edib. Özbəkistan İbrahim Fonduna üzv oldu, Türkmənistanda sionist rejimin səfirliyi açıldı. Bu dövrdə Orta Asiya ölkələrinin Təl-Əviv rejimindən silah idxalı artıb. Lakin 2023-cü il oktyabrın 7-də baş verən Əl-Əqsa tufanı əməliyyatı göstərdi ki, Fələstin məsələsi hələ də Orta Asiyada xüsusi yer tutur və bir çox təsirləri ola bilər.
Sionist rejimin Qəzzə zolağına hücumlarına cavab olaraq Mərkəzi Asiyada etiraz aksiyaları keçirilib. Orta Asiya hökumətlərinin mühafizəkar və neytral münasibəti səbəbindən Fələstinə və anti-sionist İsrailə dəstək üçün bütün mitinqlər qadağan edilsə də, bu ölkələrdə bir sıra etiraz aksiyaları keçirilib. Qırğızıstanda oktyabrın 28-də “Erk” partiyası Fələstinə dəstək üçün böyük etiraz aksiyası keçirib, Özbəkistanın paytaxtı Daşkənddə isə ictimai etiraz aksiyası polis qüvvələrinin bəzi etirazçıları həbs etməsi ilə başa çatıb. Türkmənistanda vəziyyətin gərgin olmasına baxmayaraq, bəzən etiraz bəyanatları da verilirdi. Sosial media platformalarında İsrail əleyhinə kampaniyalar davam etdi. Oktyabrın sonunda Qazaxıstanda sionist rejimə neft ixracını dayandırmaq üçün petisiya kampaniyasına start verilib. Bu petisiya bir həftədən az müddətdə 30 mindən çox insan tərəfindən imzalanıb.
Sosial mediada Fələstin xalqına dəstək və İsrail məhsullarına boykot kampaniyaları ciddi şəkildə davam etdirilib. Xüsusilə Tacikistan və Özbəkistanda geniş vüsət alan kampaniyalara hətta məşhurlar da qatılıb. Özbəkistanda ölkənin məşhur müğənnisi Yulduz Osmanova trend olan videoda sionist məhsullarını atıb və İsrail məhsullarını boykot etməyə çağırıb. Tacikistanda Səfər Məhəmməd və Mehrangar Rüstəm kimi məşhur müğənnilər sosial şəbəkədə Fələstin adı yazılmış paltarlar geyinərək çəkilmiş fotolarını paylaşıblar. Bu paylaşımlar milyonlarla baxış sayına çatıb.
Bundan başqa, müxtəlif üsullarla Orta Asiyada da anti-İsrail hərəkətləri müşahidə olunurdu. Bu ölkələrdə sionist rejimə bağlı mərkəzlərə çoxlu hücumlar olub, adətən qəzəbli insanlar və gənclər tərəfindən həyata keçirilir. Oktyabrın 7-dən sonrakı ilk günlərdə Daşkənddə Təl-Əviv rejiminə bağlı bəzi mərkəzlərə məhdud hücumlar həyata keçirilib. Bu hərəkətlər nəticəsində sionist rejimə dəstək verən rusiyalı müğənni Andrey Makareviçin Otra Asiya konserti ləğv edilib. Qazaxıstanın Almata şəhərində iki İsrail mərkəzinə hücum edilib. Bu hadisə bir çox Qazaxıstan vətəndaşının həbsinə səbəb olub. Bildirilib ki, Qazaxıstan və Özbəkistanda sionist rejimə bağlı iqtisadi mərkəz və şirkətlərə qarşı yanğınlar törədilib.
