Həmasın məhbus mübadiləsi ilə bağlı İsrailə mesajı: Müqavimət zəif deyil
HƏMAS və İsrail arasında məhbus mübadiləsi razılaşmasının birinci mərhələsinin tamamlanmasından sonra baş verən hadisələr İsrail siyasətində böhrana səbəb olub. Fələstinli məhbusların azadlığa buraxılmasının təxirə salınması və HƏMAS-ın sərt mövqeyi razılaşmanın gələcəyi ilə bağlı suallar yaradıb. Razılaşmanın ikinci mərhələsinin taleyi əsasən ABŞ-ın mövqeyindən asılı olacaq.
HƏMAS və İsrail arasında əsir mübadiləsi razılaşmasının birinci mərhələsinin yekun hissəsində altı israilli məhbusun təhvil verilməsi zamanı baş verən hadisələr İsrail siyasətinə seysmik təsir göstərib.
Sərbəst buraxılan məhbuslardan biri təslim platformasında silahlı Əl-Qəssam Briqadası üzvünün alnından öpərkən diqqət çəkib.
Elə həmin axşam azad edilən məhbuslar Ömər Finker və İlya Kohen Əl-Qəssam Briqadalarının Kölgə Bölməsinin üzvləri ilə birlikdə olarkən onlardan biri işğalçı qüvvələrin kəsdiyi qocaman zeytun ağacını göstərərək “Deyəsən, bu ağac bizim dövlətdən daha yaşlıdır” dedi.
İsrail rəhbərliyinin qəbul edə bilmədiyi və bu səbəbdən fələstinli məhbusların azadlığa buraxılmasını əvvəlcə gecə saatlarına, sonra isə qeyri-müəyyən müddətə təxirə saldığı hadisə, Kölgə Bölməsinin razılaşmanın ikinci mərhələsində azad edilməsi planlaşdırılan iki İsrail əsgərini yanlarına alaraq Qəzza şəhərinin ortasındakı Nusayrat düşərgəsindəki dostlarının təhvil verilməsini şəxsən izləmələri olub.
Həmkarları seyr edərkən əsirlər İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahuya “Bəsdir, Netanyahu. Sən bizi öldürdün, bunu bitir və mübadilənin ikinci mərhələsinə davam et, hərbi təzyiq bizi öldürəcək” mesajı göndərib.
Bu hadisələrdən sonra İsrail hökuməti İsrail ordusu tərəfindən yenidən həbs edilən 600 fələstinli məhbusun, o cümlədən Şalit mübadilə məhbuslarından 47-nin azad edilməsini təxirə salmaq qərarına gəlib .
Məhbusların son təhvil verilməsi İsrail mediasında hiddət doğurub.
Təslim zamanı güc nümayişi, üsyançıların oktyabrın 7-də İsrail əsgərlərindən ələ keçirdikləri hərbi imkanlar və silahlar “Netanyahunun gözündə barmaq” və “təhlükəsizlik qurumunun 15 aylıq müharibə zamanı təqdim etməyə çalışdığı istənilən qələbə imicini məhv edən məcmu struktur” kimi təsvir edilib.
Bütün bunlara əlavə olaraq, israilli məhbuslarla onları əsir götürənlər arasındakı münasibət İsrailin daim təkrarlanan “qurbanlıq və terror” hekayəsini təkzib edirdi.
Aydın oldu ki, təslim nümayişləri ilk növbədə işğalçı dövlətin siyasi və təhlükəsizlik eşelonlarına, məhbusların ləyaqətini təhqir etməkdən və ya pozmaqdan çəkinmək, Netanyahu və onun sağçı hökumətinin müharibənin ikinci mərhələsinə son qoymasının qarşısını almaq üçün daxili cəbhəni və İsrail məhbus ailələri komitəsini səfərbər etməyə cəhd göstərmək məqsədi daşıyır.
Bu hadisələr, koalisiya liderlərinin mübadilə razılaşmasının birinci mərhələsindən sonra ordu HƏMAS-ı məhv etmək üçün döyüşə qayıtmasa, Netanyahu hökumətini devirməklə hədələdiyi bir vaxta təsadüf edir.
Üstəlik, Netanyahunun manevr və manipulyasiya imkanları daralır.
İsrailin müxalifət lideri, Demokratiya Partiyasının lideri Yair Qolan Netanyahunu sərt hədəfə alıb və deyib: Fələstinli məhbusların azad edilməsinin təxirə salınması razılaşmanın açıq şəkildə pozulması və razılaşmanın ikinci mərhələsinin uğursuzluğudur.
“Razılaşmanın ikinci mərhələsi üçün real danışıqlar yoxdur, yalanlar və məhbusların təslim olması var. Biz Netanyahunun məhbusların həyatı bahasına qaçmasına icazə verməyəcəyik”, – Qolan bildirib.
Bu vəziyyət qarşısında İsrail baş nazirinin hökumətinin süqutuna səbəb olacaq müharibəni dayandırmaq zərurətindən qaçmaq üçün alternativləri mümkün qədər çox canlı məhbusun azad edilməsi üçün razılaşmanın birinci mərhələsini uzatmaqla məhdud görünür.
i24 kanalı bu mərhələnin növbəti Ramazan ayının sonuna qədər uzadılması üçün səylərin göstərildiyini bildirib.
Digər tərəfdən, İsrail fələstinli məhbusların azad edilməsi böhranının ABŞ Prezidenti Donald Trampın nümayəndəsi Stiv Vitkoffun gələn çərşənbə günü bölgəyə gəlişindən əvvəl həll olunacağını proqnozlaşdırmağa davam edərkən, HƏMAS lideri Sami Əbu Zuhri vasitəsilə ritorikasını sərtləşdirərək, “fələstinli məhbusların azad edilməsini təxirə salmağın gücsüz tərəfin gücü olmadığını” vurğuladı İşğal hökuməti razılaşmanın bütün mərhələlərinə əməl etsin.”
Əbu Zuhri həmçinin deyib: “Həmas Fələstin xalqının əsas tərkib hissəsidir və onu səhnədən çıxarmaq və ya tərksilah etmək arzusunda olanlar yanılırlar”.
Müqavimət təşkilatının liderlərindən olan Mahmud Mərdavi deyib: “Altı israilli məhbusa uyğun gələn məhbuslar azad olunmazdan əvvəl heç bir mərhələdə vasitəçilər vasitəsilə düşmənlə danışıqlar aparılmayacaq və vasitəçilər düşməni razılaşmanı həyata keçirməyə məcbur etməlidirlər”.
Nəticədə, fələstinli məhbusların azad edilməsinin təxirə salınması ilə bağlı böhran bu həftənin sonuna kimi həll olunacaq, lakin müharibəyə son qoyacaq mübadilə razılaşmasının ikinci mərhələsinə çatmaq üçün çoxlu maneələr qalmaqdadır.
Bunlardan ən mühümü HƏMAS-ın ləğvi, liderlərinin bölgədən uzaqlaşdırılması və siyasi səhnədən itməsidir.
Həmas regional idarəçilik arenasında qalmaq istəmədiyini və döyüşlərin dayandırılması, Qəzzadan tamamilə çıxarılması və yenidən qurulması müqabilində bütün israilli məhbusları bir anda azad etməyə hazır olduğunu bildirərək “topu rəqibin meydançasına qoysa” da, Netanyahunun asan çıxış yolu seçməsinə mane olan şey onun israilli məhbusları azad etmək üçün hökumətdən və siyasi varlığından asılı olmasıdır.
Bu, mübadilə razılaşmasını ABŞ-ın gözlənilən mövqeyinin gətirə biləcəyi geniş imkanlar və sürprizlər daxilində qoyacaq.
YDH
