Hər gün yeyirik, ancaq ömrü 10 il qısaldır
Gündəlik yeməklərimizdə çox vaxt fərqinə varmadan istifadə etdiyimiz duz, əslində bədənimiz üçün gizli və ciddi bir təhlükə ola bilər.
Duz dad qatmaq üçün çox istifadə edilir, amma onun çox miqdarda qəbulu böyrəklərə ağır yük düşür.
Böyrəklərimiz artıq duzu süzərək bədəndən xaric etməyə çalışır, amma davamlı yüksək duz qəbulunda böyrəklər yorulur və nəticədə böyrək çatışmazlığı riski artır. Bu vəziyyət xəstələr üçün dializ müalicəsinə ehtiyac yarada bilər.
Eyni zamanda, çox duz yemək qan təzyiqinin yüksəlməsinə səbəb olur. Duz bədəndə suyun tutulmasına gətirib çıxarır, bu da qan dövranında təzyiqi artırır. Yüksək qan təzyiqi isə ürək, beyin və digər orqanlarda ciddi problemlərə yol aça bilər. Ürək xəstəlikləri, insult və ürək çatışmazlığı kimi xəstəliklərin riskini artırır.
Duzun zərəri yalnız böyrək və ürəkdə bitmir. O, sümüklərimizə də mənfi təsir edir. Çox duz qəbul etdikdə, bədənimiz kalsiumu daha çox itirir ki, bu da sümüklərin zəifləməsinə, xüsusilə qadınlarda osteoporoz xəstəliyinin inkişafına səbəb ola bilər. Beləliklə, sümüklər daha asan sınır və sağlamlıq riskləri artır.
Mədə-bağırsaq sistemi də duzdan təsirlənir. Yüksək miqdarda duz mədə divarını zədələyərək, mədə iltihabı və mədə xərçəngi riskini artırır. Xüsusilə Helicobacter pylori bakteriyası ilə birlikdə yüksək duz istehlakı mədə xərçənginin yaranmasını sürətləndirə bilər.
Duzun çoxluğu bədənimizdə su tutulmasına, ödem yaranmasına səbəb olur. Bu, əllərdə, ayaqlarda və üz nahiyəsində şişkinlik kimi özünü göstərir. Uzun müddətdə bu vəziyyət ürək və böyrəklərə əlavə yük gətirir, sağlamlığa mənfi təsir edir.
Son illərdə aparılan tədqiqatlar göstərir ki, çox duz yemək yalnız fiziki sağlamlığı deyil, həm də beynin funksiyalarını da təsir edir. Yüksək duz qəbulu yaddaş və diqqət problemlərinə, eləcə də demans riskinin artmasına səbəb ola bilər.
Duzun çoxluğu dad hissini zəiflədərək insanı daha çox duz yeməyə vadar edir. Bu isə sağlam olmayan qidalanma vərdişlərini möhkəmləndirir və sağlamlıq risklərini daha da artırır.
Ümumi tövsiyə olaraq, Dünya Sağlamlıq Təşkilatı gündəlik duz istehlakını maksimum 5 qram, yəni təxminən bir çay qaşığı qədər məhdudlaşdırmağı məsləhət görür. Duz yerinə təbii ədviyyatlar, limon, sirkə kimi dad artırıcı vasitələrdən istifadə etmək sağlamlıq üçün daha faydalıdır. Qablaşdırılmış məhsulların üzərindəki “sodyum” miqdarına diqqət yetirmək də vacibdir.
Sağlamlığınızı qorumaq və ciddi xəstəliklərdən uzaq olmaq üçün duz istehlakınızı azaltmaq həyati əhəmiyyət kəsb edir. Unutmayın, dad yaxşı ola bilər, amma sağlamlıq daha önəmlidir.
