İsrailə müqavimətdən üç şərt

Fələstin müqaviməti məhbus mübadiləsi danışıqlarından əvvəl yardım, geri çəkilmə və yenidənqurma işlərində israr etdikdən sonra Dohada atəşkəs danışıqları dayandırılıb. Müqavimət iddia edir ki, İsrail UNRWA-nı istisna edən və “ölüm tələləri” kimi xarakterizə edən mexanizmlər tətbiq edir, baş nazir Benyamin Netanyahu isə razılıq əldə olunarsa istefa verməklə hədələyən ifrat sağçı tərəfdaşlarını razı salmağa çalışır.

Dohada davam edən atəşkəs danışıqları İsrailin razılaşmanın əsas elementlərini yerdə fait accompli yolu ilə aradan qaldırmaq strategiyası səbəbindən dalana dirənib.

Fələstin müqavimət təşkilatları üç əsas məsələnin – humanitar yardımın daxil olması, İsrail ordusunun çıxarılması və yenidənqurma üçün təminatların – əsir mübadiləsinə baxılmadan əvvəl həll edilməsində israr edir.

Məsələ ilə bağlı məlumatlı mənbələrin  əl-Əxbara verdiyi məlumata görə , müqavimət İsrailin Qəzza zolağının təxminən 40 faizindən çəkilməkdən imtina etməsindən və yardım prosesində yeni maneələr yaratdıqdan sonra öz mövqeyini açıqlayıb.

Müqavimətin məhbus faylı ilə bağlı çeviklik nümayiş etdirərək razılaşmanın ilk həftəsində səkkiz israilli məhbusu azad etməyə hazır olduğu, lakin bölgədəki aclıq böhranı səbəbiylə yardımlarla bağlı güzəştə getmədiyi qeyd edildi.

Müqavimətin üç əsas şərti

Mənbələr vurğulayıblar ki, müqavimət məhbus mübadiləsinin açarları ilə bağlı danışıqlara başlamazdan əvvəl üç əsas məsələyə, yəni “yardım, geri çəkilmə və yenidənqurma zəmanətləri”nə aydınlıq gətirilməsini tələb edir.

Qəzza əhalisinin təxminən 45 faizinin aclıqla bağlı ölümcül xəstəliklərə yol açan beşinci mərhələdə qida çatışmazlığı riski ilə üzləşdiyi və aclıqdan ölümlərin qeydə alındığı bir vaxtda bu şərtlər irəli sürülür.

İsrailin bu həftə Avropa Birliyi (AB) ilə Qəzzaya gündə 500 yük maşını yardım üçün razılaşdığı, lakin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Fələstinli Qaçqınlara Yardım Agentliyini (UNRWA) bu prosesdən kənarlaşdırdığı ifadə edildi.

Müqavimətin bu razılaşmanı alqışladığı bildirildi, lakin bunun işğalçıları BMT və beynəlxalq qurumlar, xüsusilə UNRWA vasitəsilə yardım gətirməyə məcbur edəcək bir razılaşmaya alternativ ola bilməyəcəyini vurğuladı.

Yardım faylında İsrail tələləri

BMT sisteminin bir hissəsi olan UNRWA minlərlə işçisi, maddi-texniki imkanları və benefisiarların dəqiq siyahıları ilə yardımı qəbul etməyə və paylamağa hazır olduğunu açıqlamışdı.

Agentlik Qəzzaya humanitar yardım fəaliyyətinin “onurğa sütunu” hesab olunur.

Mənbələrə görə, İsrail yardım işində yeni “tələlər” qurur, o cümlədən fələstinlilər üçün “ölüm tələsinə” çevrildiyi bildirilən ABŞ-ın Qəzzaya Humanitar Yardım Fondunun saxlanmasında israrlıdır.

Xəbər verildiyi kimi, İsrail səlahiyyətliləri dizel, təbii qaz və benzinin səhiyyə müəssisələrinə girişinin bu mexanizm adından fəaliyyət göstərən və sahibinin Amerikanın nəzarəti altında olan düşərgələrdə silahlı qruplaşma yaratmağa başladığı iddia edilən əl-Həzindar şirkəti vasitəsilə həyata keçirilməsini şərtləndirib.

Netzarim dəhlizi böhranı

İsrailin baş naziri Einyamin Netanyahu dünən döyüş kabinetini toplayaraq, müqavimətin tamamilə geri çəkilməsini tələb etdiyi danışıqların digər əsas nöqtəsi olan Netzarim dəhlizini müzakirə edib.

Bildirilib ki, İsrail ordusu toplantıda dəhlizdən geri çəkilmək üçün “yeni plan”ını təqdim edib.

Kanal 13-ün məlumatına görə , ordu siyasi isteblişmentə məlumat verib ki, o, “Netzarim dəhlizindən daha geniş şəkildə geri çəkilməyin nəticələrinin öhdəsindən gələ bilər”.

İsrailin Ümumdünya Ərzaq Proqramından köçkünlərin cəmləşdiyi küçələrdən keçməsini tələb edərək yardımların paylanmasındakı xaosu davam etdirmək istədiyi də iddia edilib.

Bu vəziyyət Qəzzanın qərbində yaşayan təxminən bir milyon mülki şəxslə potensial münaqişənin qarşısını almaq üçün paylanmasının müvəqqəti dayandırıldığı Qəzzanın şimalında uğurlu yardım təhlükəsizliyi əməliyyatına baxmayaraq baş verib.

Netanyahu ifrat sağı əmin edir

Netanyahunun razılıq əldə olunacağı təqdirdə yarana biləcək “koalisiya təhlükəsini” aradan qaldırmaq üçün son iki gündə bir sıra görüşlər keçirdiyi bildirilir.

Müqavilə imzalanacağı təqdirdə, milli təhlükəsizlik naziri İtamar Ben-Qvir və maliyyə naziri Bezalel Smotricin hökumətdən istefa verəcəyi gözlənilir.

“Maariv” qəzetinin mənbələrə istinadən verdiyi  məlumata görə , Netanyahu Ben-Qvir və Smotrich-i kabinet üzvləri olmasına baxmayaraq, kabinetdən kənar təkbətək görüşə çağırıb.

Netanyahu qapalı danışıqlarda “razılaşmanın əldə ediləcəyinə inandığını və hökuməti devirməyəcəyini” söylədi.

İvrit mediası Smotric və Ben-Qvirin baş nazirdən “müqavilənin birinci mərhələsindən sonra hərbi əməliyyatlara qayıtmaq öhdəliyi” tələb etdiyini bildirib.

Bu, Netanyahunun iki nazirə toqquşmaların yenidən başlayacağına dair “təminat” verməsi kimi şərh edilib.

Kanal 12  Netanyahunun Smotricə “atəşkəsdən sonra əhalinin Qəzzanın cənubuna köçürüləcəyini və mühasirəyə alınacağını” vəd etdiyini bildirib.