İsrail Nəsrullahın öldürülməsinə görə peşman olacağıqmı?’

Hizbullahın baş katibi Həsən Nəsrullahın öldürülməsinin təsirləri və nəticələri İsrail mediasında müzakirə edilir. Bəzi şərhçilər bu addımın “strateji əhəmiyyətini” vurğulasalar da, bəziləri mümkün mənfi nəticələr barədə xəbərdarlıq edirlər.

Hizbullahın baş katibi Seyid Həsən Nəsrullahın şəhadətini alqışlayan israillilər arasında konsensus olsa da, hadisənin “qazanclarını” təhlil etmək və onun nəticələrini proqnozlaşdırmaqda fikir ayrılıqları var.

Bəzi yazıçılar və analitiklər bu böyük hadisəyə onun təsirləri və fəsadları baxımından real baxsalar da, bəziləri məğlub olanlara qaliblərin şərtlərini sırımağa qədər irəli gedərək, Yaxın Şərqin İsrailin maraqlarına uyğun dəyişdirilməsini tələb edirdilər.

Milli Təhlükəsizlik Araşdırmaları İnstitutundan Karmit Valensi “ən çətin sualı” verdi: “Bundan sonra nə olacaq?”

Hizbullahın ağır zərbələrə məruz qaldığını, lakin ‘hələ də inkişaf etmiş hərbi imkanlara sahib olduğunu’ ifadə edən Valensi:

“Onilliklər ərzində, xüsusən də 2006-cı ildən başlayaraq, o, bir sıra dəqiq raketlər və ümumilikdə raket və raket arsenalı da daxil olmaqla, gücünü artırır. Buna görə də onun imkanları ciddi şəkildə zədələnsə belə, yenə də təhlükə yaradır. İsrail mayor Nəsrullah strategiyalarını bildiyimiz və proqnozlaşdıra bildiyimiz bir fiqur idi və onun geridə qoyduğu boşluq gələcəkdə Hizbullahla bağlı bütün qurulmuş anlayışları və tənlikləri pozur və İsrail bundan sonra yeni bir düşməni təhlil etmək və onunla mübarizə aparmaq kimi çətin bir iş görəcək. Nəsrullah dövrü olacaq”.

Amos Harel ( Haaretz ) daha az optimistdir: “İsrail Nəsrullahı öldürdüyünə görə peşman olacaqmı?” soruşdu:

“Hizbullah və İran travma aldıqda, İsrail reaksiyalarının mümkün eskalasiyasına hazır olmalıdır. Musəvi Nəsrullahı gətirəndə ilkin aradan qaldırılmasının səhv olduğu tez bir zamanda aydın oldu. Nəsrullah bir lider olaraq Hizbullahı yerli təşkilata çevirdi. İranın bölgədəki nüfuzunun avanqardı Belə çıxır ki, Dahiyadakı hücum atəşkəs səylərini mövcud formulda gizlədib və ABŞ administrasiyası nəticə əldə etmək istəyirsə, tez bir zamanda yeni plan irəli sürməli və əlindəki siyasi təzyiqdən istifadə etməlidir. Hələlik istifadə olunmayıb, lakin atəşkəs danışıqları zamanı hücumu əmr edən Netanyahu da öz hərəkətlərindən razı deyil”.

Bundan əlavə, Harel əlavə etdi: “ABŞ administrasiyası baş nazirin obyektləri vurmaq üçün ABŞ-ı regional müharibəyə sürükləyəcəyindən çox qorxur”.

Sui-qəsddən sonrakı ilk günləri təsvir edən Gideon Levy ( Haaretz ) israillilərə “İsrailin vəziyyəti əvvəlkindən də pisdir, bəs siz tam olaraq nəyə sevinirsiniz?” soruşur:

“Həssan Nəsrullahsız ilk həftədə ətrafımıza baxmalıyıq. İordan çayının qərb sahili partlayış ərəfəsindədir. İsrail çıxış yolu tapmadan viran olmuş Qəzzada ilişib qalıb. Məhkumlar da ilişib qalıb. Kredit reytinq agentliyi Moody’s İqtisadiyyatını dibə göndərdi (…) Beynəlxalq mövqeyindən danışmamaq daha yaxşıdır, Netanyahunun çıxışı zamanı təhlükəsizlik vəziyyəti də göründüyündən daha pisdir , bu arada, ölkə çaxnaşma vəziyyətindədir “on minlərlə insan evlərinə bir addım belə yaxınlaşa bilmədi”.

Uri Halperin ( Jerusalem Post ) sui-qəsddən istifadə edərək səhnəni yenidən formalaşdırmaq üçün “gələcəkdə Yaxın Şərqdə güc balansını dəyişdirəcək yeni təhlükəsizlik reallığının yaradılmasına” çağırıb:

Halperin “buna indi görünməmiş reallaşma ərəfəsində olan Səudiyyə Ərəbistanının rəhbərlik etdiyi İsrail-Sünni ittifaqı vasitəsilə nail oluna biləcəyini” iddia edərək, “yeni strategiyanın mərhələli şəkildə həyata keçirilməsinə” çağırıb:

“Qısa müddətdə müharibənin məqsədlərinə çatmaq lazımdır: əsirlərin geri qaytarılması, HƏMAS-ın hərbi imkanlarının məhv edilməsi və şimal əhalisinin təhlükəsiz şəkildə öz evlərinə qayıtması. Orta müddətli perspektivdə strateji regional ittifaq, Səudiyyə Ərəbistanının rəhbərliyi altında sünni dünyası ilə ortaq maraqlar qurulmalıdır.

Uzunmüddətli perspektivdə Halperin hesab edir ki, “İran xalqının üzərinə düşən böyük iqtisadi yükü yüngülləşdirmək müqabilində Yəmən və İraq kimi vəkil dövlətlərdə İranın təsirini məhdudlaşdırmaq üçün İranla beynəlxalq razılaşma əldə edilməlidir” və İranda mötədil prezidentin bölgədəki maraqlarına fayda verəcəyini sözlərinə əlavə etdi.

Amos Yadlin Nəsrullahın səhnədən çəkilməsi ilə yaranan fürsətlərdən necə istifadə etmək məsələsinə də toxunaraq, sionist rejimdən “müharibənin məqsədlərini yeniləməyi, mühacirləri geri qaytarmaq məqsədinə sadiq qalıb-qalmamağı” istəyib. Şimala təhlükəsiz şəkildə və ya Hizbullahı devirmək və bəlkə də İranın bizi əhatə etdiyi atəş halqasını qırmaq. bütün bunları həyata keçirir”:

“İsrail iki həftə əvvəl qarşıya qoyduğu məqsədə – şimal sakinlərinin öz evlərinə təhlükəsiz qayıtmasına sadiq qalmağa qərar verərsə, Birləşmiş Ştatlar özünü Livanla daha ciddi münaqişəyə məcbur edəcək və bu dəfə tamamilə fərqli bir şəkildə həyata keçirilməsinə zəmanət verəcək. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1559 və 1701 saylı qətnamələri.” O, həmçinin İsrailə güclü monitorinq və icra sistemlərinə, Suriya-Livan sərhədinin bağlanmasına və silah qaçaqmalçılığının qarşısının alınmasına və Suriyanın cənubundakı ərazinin tam demilitarizasiyasına zəmanət verən razılaşmaya İsrailə rəhbərlik etməyə imkan verməlidir. Litani xətti və bu tələbləri müharibədən əvvəl İsrail üçün müzakirə olunmayan və ya güzəştsiz hesab edərək, “Livanda olduğu kimi, Livanda da hərbi əməliyyatların artmasına qarşı hərəkətə keçmək üçün qanunilik təmin edir.”

“Hizbullah indi qərar verməlidir ki, Nəsrullahın təkid etdiyi, şimal cəbhəsini Qəzzaya bağlayan düsturdan əl çəkməyin vaxtı çatıb”, – Yadlin bildirib.

Yadlin, İranın İsrail ətrafındakı atəş halqasını qırmanın bir hissəsi olaraq, İsraili “Hizbullahın böyüməsi və hərbi təchizatı üçün əsas körpü olan Suriyaya zərbə endirməyi düşünməyə” çağırıb və deyib: “Hizbullahın xidmətində işləməyə davam etməklə onun sağ qalmasını təhlükə altına qoyurmu? iranlılar?” “İsrail müharibəni atmaq, yoxsa davranışını dəyişmək və Suriya sərhədlərini İranın silah qaçaqmalçılığına bağlamaq istəyinə indi qərar verməlidir şərh etdi.

Eyni kontekstdə Moşe Bozilov ( Maariv ) iddia edib ki, Nəsrullahın öldürülməsi “İranın nüvə layihəsinə zərbə vurmaq və Yaxın Şərqin gələcəyini təmin etmək məqsədi daşıyan daha geniş addımın başlanğıcından xəbər verir”:

“İsrail “Hizbullah”ın ağır itkiləri səbəbindən ciddi təzyiq altında olan İranın mümkün cavabına qarşı özünü əvvəlcədən hazırlayıb. Gözləntilər bəllidir: İran şiə dünyasında mövqeyini qoruyub saxlayacaq şəkildə cavab verəcək və bunu etməli olacaq. Hücumdan təxminən iki saat əvvəl Netanyahu, “Təsadüfi deyil ki, o, Birləşmiş Millətlər Təşkilatındakı çıxışında İsrailin itaətsizlik günlərinin bitdiyi barədə İrana xəbərdarlıq edib”.

Buzaylov bildirib ki, Netanyahunun dediklərindən ‘İsrail İrandan cavab gözləyir’ deyə başa düşüb:

“Netanyahunun strateji anlayışına və İsrail təhlükəsizlik aparatına görə, İranın geniş miqyaslı cavabı, istər raket hücumu, istərsə də bölgədə bir vəkil hücumu, İsrailə qarşı daha genişmiqyaslı hərəkətləri və daha sonra İranın nüvə layihəsinə birbaşa hücumu əhatə edəcək.” Hazırda Hizbullah rəhbərliyinin sıradan çıxarılması daha böyük məqsədə – İranın nüvə proqramının ləğvinə nail olmaq üçün sadəcə bir vasitədir”.