İsraildə məskunlaşanlar və Soyqırımda Qərbin rolu

Louis Theroux-nun İordan çayının qərb sahilindəki israilli məskunlaşmaçılardan bəhs edən “Məskunlaşanlar” sənədli filmi təkcə Yaxın Şərqdəki münaqişəni deyil, həm də bu münaqişədə Qərb cəmiyyətlərinin rolunu şübhə altına alır. Sənədli film Qərbin İsrailə verdiyi dəstəyin Qəzzada mülki əhalinin itkiləri və aclıq kimi insan hüquqlarının pozulmasına necə töhfə verdiyini ortaya qoyur.

Jurnalist Conatan Kukun fikrincə, Louis Theroux-nun “Məskunlaşanlar” sənədli filmi təkcə İsrail köçkünləri deyil, Qərb cəmiyyətləri, yəni “biz” haqqındadır. Kuk öz bloqunda sonyazısındaiddia edir ki, Theroux-un İordan çayının qərb sahilindəki ekstremist köçkünlərdən bəhs edən sənədli filmi Qərbin İsraillə şərikliyini ifşa edir. Theroux-un diqqət mərkəzində saxladığı məskunlaşmaçı liderlərin İsrail hökuməti daxilində böyük təsirə malik olduğunu və ordu tərəfindən qorunduğunu qeyd edən Kuk, bu quruluşun Qərbdəki sağçı, məzlum meyllərin əksi olduğunu söylədi. Onun sözlərinə görə, Qərbdə bir çox insanlar ya susmaqla, ya da ona fəal dəstək verməklə bu cinayətə şərik olurlar. Kukun vurğuladığı kimi, Qəzzada dağıntılarda iştirak edən əsgərlərin çoxu Qərb ölkələrindəndir. Bu əsgərlər və köçkünlər təkcə İsrailin deyil, Qərbin də simasını təmsil edirlər.

YDH- The Guardian-da son şərhində Louis Theroux, son filminə reaksiyanın nə üçün nöqtəni qaçırdığını izah edir. Film zorakılığa meyilli olan və İsrail dövləti tərəfindən dəstəklənən köçkünlərdən bəhs edir.

Onun tənqidçiləri deyirlər ki, o, İsrail cəmiyyətində İordan çayının qərb sahilində yerli Fələstin əhalisini qovmaq üçün hücuma keçən bir neçə marjinal “deşikləri” ədalətsiz olaraq mühüm və nüfuzlu təqdim edir.

Theroux-un cavabı aydın idi: “Onlar”.

Theroux-un uzun müddətdir izlədiyi və müsahibə verdiyi məskunlaşma lideri Daniella Weiss “İsrail kabinetində böyük təsirə malikdir və… hərbçilərin himayəsi altında məskunlaşanların genişləndirilməsi layihəsini idarə edir”.

Haaretz-in jurnalisti Etan Neçinə istinadən o, köçkünlərin “nümayəndələrinin birbaşa hökumətdə oturduğunu və polisdən tutmuş xəzinəyə qədər hər şeyə nəzarət etdiyini” vurğulayır.

Theroux, köçkünlərə diqqət yetirməyin və onların həqiqətən nəyi təmsil etdiyini başa düşməyin nə üçün vacib olduğuna dair əlavə bir fikir verir:

The Guardian-ın yazdığı kimi, “İordan çayının qərb sahilindəki məskunlaşmaçılar haqqında film təkcə Yaxın Şərqin bir hissəsi haqqında deyil, “biz” haqqındadır”.

O əlavə edir: “Təcililik ondan ibarətdir ki, İordan çayının qərb sahilində məskunlaşanlar Qərb ölkələrində cəmiyyətin hara doğru getdiyinin göstəricisidir… Sənədli film yayımlanarkən İsrailin Milli Təhlükəsizlik Naziri İtamar Ben-Qvir (Donald Trampın) Mar-a-Laqoda qonaq edilirdi.

Theroux-un sənədli filminə qarşı reaksiyanın səbəbi – İsrailin Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi tərəfindən “ehtimal ki, soyqırım” kimi qiymətləndirilməsinə baxmayaraq, İsrailə davamlı dəstək kimi – bu ekstremistlərin “biz” olmasıdır.

Texasdan, Londondan və Parisdən silahlı, daş atan, bağ yandıran, ev yandıran mühacirlər. Qəzzada uşaqları qətlə yetirən və ac qoyan əsgərlərin bəziləri də oradandır, bəziləri isə Qərb ölkələrindən olan könüllülərdir.

Bu soyqırımı ekranlarımızda yavaş-yavaş seyr edərkən çiyinlərini sıxan və ya İsrailin davamlı cinayətlərini “hər iki tərəfi günahlandıraraq” rədd edən “biz”.

Soyqırımı mümkün etmək üçün silah göndərməyə davam edən “biz”dir.

Soyqırımına, körpələrin acından ölməsinə qarşı yürüşə çıxan etirazçıları “antisemit”, “nifrət”, “terror tərəfdarı” kimi ittiham edən “biz”dir.

İsrailin cinayətləri 19 ay əvvəl başlamadı. Bir əsr və ya daha çox tarixə malikdir.

Bu, İngiltərənin Yaxın Şərqə tətbiq edilən istisna yəhudi qəsəbəsinə himayədarlığı ilə başladı – mümkün müstəmləkə dövləti yerli Fələstin əhalisinin nəzarətini və nəticədə qovulmasını və ya məhv edilməsini tələb edəcək.

Bu prosesin o vaxt və ya indi “yəhudi nəzarəti” ilə heç bir əlaqəsi yox idi. Həqiqətən də, 1917-ci ildə Fələstinlilərin vətənində yəhudi dövləti vəd edən məşhur Balfur Bəyannaməsini yazan qatı antisemit Artur Balfur (Lord Balfour) idi.

O, yeganə yəhudi nazir Edvin Montaqu istisna olmaqla, bütün Britaniya Nazirlər Kabineti tərəfindən dəstəkləndi. Montaqu haqlı olaraq Fələstində yəhudi dövlətinin yaradılmasını Britaniyanın davamlı antisemitizminin sübutu kimi tənqid edib.

Balfour və digər nazirlər Yaxın Şərqdə niyə bu qədər “yəhudi” istəyirdilər?

Dini səbəblər, şübhəsiz ki, rol oynadı. Lakin daha vacib olan onun yüksək praktiki xarici siyasət məqsədləri idi.

Birincisi, Avropa paytaxtlarında tüğyan edən etno-millətçi əhval-ruhiyyədən irəli gələn digər hökumətlər kimi, Britaniya hökuməti də Britaniyadan asılı olan və neftlə zəngin Yaxın Şərqdə Britaniya müstəmləkəsi kimi öz maraqlarını əks etdirəcək “yəhudi dövlətinə” üstünlük verdi.

Əgər İngiltərə əvvəlcə regionda Avropalı yəhudi varlığını dəstəkləməsə və onu “yerlilərə” qarşı silahlandırmasaydı, Fransa və ya Almaniya ola bilərdi.

Bu, Avropa gücləri arasında ərazi nəzarəti uğrunda yarış idi. Təbii ki, 1948-ci ildə Fələstin xalqının kütləvi etnik təmizləməsi ilə “yəhudi dövləti” qurulandan bəri İsrailin əsas himayədarı olan ABŞ onları sonda geridə qoydu.

Bu gün İsrailin törətdiyi cinayətlər 20-ci əsrin əvvəllərindən Qərb dövlətlərinin qəbul etdiyi qərarlarla hazırlanmışdır – qaçılmazdır.

Deməli, Theroux haqlıdır: Biz qərblilər Birmadan, Çindən və ya Rusiyadan fərqli olaraq İsrailin hərəkətlərinə birbaşa cavabdehik.

İsrail tərəfdarları İsrailin deyil, Birmanın, Çinin və ya Rusiyanın cinayətlərinə baxmağımızı istəyirlər, çünki İsrail “biz”dir. Onun dövlət terroru bizim terrorumuzdur.

Qorxu ondan ibarətdir ki, İsrailin qala-müstəmləkəsi yıxılarsa, Qərbin müstəmləkə gücünün proyeksiya sistemi – ABŞ-ın “tam spektrli qlobal hökmranlıq” naminə bütün dünyaya yaydığı 800-dən çox hərbi baza – dağılmağa başlayacaq.

Qərb – “biz” hələ də İsraili sionizmin atası, Teodor Herzlin 130 il əvvəl etdiyi kimi görür: “Avropanın Asiyaya qarşı müdafiəsi, sivilizasiyanın barbarlığa qarşı forpostu”.

İsrailin soyqırımını alqışlayanlar və ya ortaqlıqda susanlar Lord Balfourun çirkin irqçiliyinin ideoloji varisləridir.

Onlar ya tarixi Fələstinin “yəhudilərin” tərəfindən ələ keçirilməsini – “yerlilərdən” qalanların məhv edilməsi və ya etnik təmizlənməsi ilə – “bizim” gücümüzün nümayişi, dünyaya kimin nəzarət etdiyini və “bizim” gücümüzü rədd edənlərin başına gələnlərin sübutu kimi istəyirlər.

Yaxud Qərbin qorxu salan hekayəsi ilə beyinləri o qədər yuyulub ki, dünyanın ikiyə bölündüyünə inanırlar – yalnız Qərbin yarısı sivildir – on minlərlə fələstinli uşağın öldürülməsini və daha bir milyon uşağın ac qalmasını ağlabatan, hətta əxlaqi cavab kimi görürlər.

Bəli, Qərbin yəhudi əhalisi bu absurd fikrə daha asan inanırdılar, çünki onların Qərbdəki təqib tarixləri onları daimi qorxu vəziyyətində yaşamağa və bu soyqırımı dəstəkləmək üçün “müstəsna səbəblər”in olduğuna inanmağa imkan verirdi.

Amma “bizim” liderlər də bu azğın məntiqin əsiri deyillər. Onlar öz mövqelərinə yalnız Qərbin – ilk növbədə ABŞ-ın qlobal miqyasda hökmranlığına sadiqlik tələb edən institusional güc sisteminə tam inteqrasiya etdikdən sonra nail olurlar.

Starmerin şəxsi hissləri (əgər varsa) nə olursa olsun, o, bəyan etməkdə haqlıdır ki, onun hökuməti Qəzza əhalisinin evlərini dağıtmaq və uşaqlarını parçalamaq üçün bomba atan F-35 qırıcılarının komponentlərinin satışını qadağan etmək iqtidarında deyil.

Onun hökumətinin dolayısı ilə etiraf etdiyi kimi, Qərbin silah istehsalı sistemi o qədər sıx inteqrasiya olunub ki, ABŞ mərkəzli imperiyanın episentrindən kənarda heç kim istiqaməti dəyişmək iqtidarında deyil. Qərbin silah sənayesi, maliyyə sənayeləri kimi, uğursuzluq üçün çox böyükdür.

Böyük Britaniyanın F-35 komponentlərinin istehsalına fiksasiyası İsrailin onlara xüsusi ehtiyacı olduğu üçün deyil, Qərbin, yəni ABŞ-ın güc proyeksiyası, resurslara davamlı nəzarət və qlobal hökmranlıq üçün onlara ehtiyac duymasıdır. Yaxud Britaniya hökumətinin yalançı ritorikasında deyildiyi kimi, “NATO təhlükəsizliyini” və “beynəlxalq sülhü” qorumaq üçün.

Əgər Starmer imtina etməyə cəsarət etsəydi, bu, Vaşinqton Donuna orada qalmağı deyən yerli kiçik mafiya donundan az olmayacaqdı. Britaniyanın baş naziri onun taleyinin birbaşa Sopranos ssenarisindən qaynaqlandığını bilir.

Keçən il Britaniya xalqına daşımaların dayandırılacağına dair verdiyi vədi pozaraq, Qəzzada istifadə etmək üçün gizli şəkildə İsrailə 8500-dən çox silah göndərməsi də bu səbəbdəndir.

Starmer soyqırımda iştirakını qəbul edə bilməyən partiyasındakıları sakitləşdirməli olduğu halda, Donu da xoşbəxt etməlidir. Don isə Starmerin partiyasından və ya Britaniya parlamentindən qat-qat təhlükəlidir.

Theroux-un “  Məskunlaşanlar” filmi  İsrail cəmiyyətinin qaranlıq qarnını araşdıran məşhur sənədli film istehsalının getdikcə nadir nümunəsidir. Reaksiyaya səbəb onun tezisinin səhv olması deyil. Bizə özümüz haqqında çox şey deyir.