Körfəz paytaxtı Eylat limanını canlandıracaqmı?

İsrail mediası Ənsarullah hücumlarından sonra fəaliyyətini dayandıran Eylat limanı üçün yeni tenderin açılacağını bildirib və Körfəz paytaxtının prosesə maraq göstərə biləcəyini iddia edib.

İsrailin işgüzar qəzeti Globes-un məlumatına görə, İsrail hökuməti Eylat limanının fəaliyyəti üçün yeni tender açmağı planlaşdırır. İsrailin Maliyyə və Nəqliyyat nazirlikləri belə qənaətə gəliblər ki, limanın hazırkı operatoru, 2013-cü ildə limanı ələ keçirmiş Nakaş qardaşlarının konsessiyasını uzatmağa ehtiyac yoxdur.

Hesabatda limanın “strateji yerinin” Körfəz ölkələrinin marağına səbəb ola biləcəyi iddia edilib. Liman 2013-cü ildə aşağı qiymətə özəlləşdirilib, lakin onun konteyner daşımaları hədəfi həyata keçirilməyib; yalnız avtomobilin boşaldılması mümkün idi.

Qəzetə görə, bu sahə “dəniz daşımalarının ən gəlirli sahələrindən biridir”.

Globes-un məlumatına görə, müharibədən əvvəl İsrailə gətirilən avtomobillərin “50%-i” bu limanda boşaldılıb. Həmçinin məlumat verilib ki, xam neft daşıyan EAPC boru kəməri ilə limandan gübrə və minerallar ixrac edilib.

Knesset İqtisadiyyat Komitəsinin iclaslarında açıqlanan məlumatlara görə, müharibə başlamazdan əvvəl dörd il ərzində liman sahiblərinin dividend şəklində “162 milyon” şekel aldığı qeyd edilib.

Müharibə və Ənsarullah hücumları limanı iflic edir

Bildirilib ki , Qırmızı dənizdəki müharibə və Ənsarullah hücumları Eylat limanında gəmilərin hərəkətini demək olar ki, tamamilə dayandırıb və limanı faktiki olaraq bağlayıb .

Limanın gəliri 2023-cü ildə 212 milyon şekel olaraq açıqlansa da, 2024-cü ildə bu rəqəmin cəmi “42” milyon şekelə endiyi və “80% azalma ” olduğu bildirildi .

Məlumata görə, müharibə başlayandan bəri limana turizmdən asılı olan şəhərlərdə sahibkarlıq subyektləri üçün ümumi iqtisadi dəstək planı çərçivəsində yardımlar edilib və dövlət də ödənişləri təxirə salıb və təminatlı kreditlər verib.

Bildirilib ki, hökumət ötən ilin iyun ayında Eylat limanı üçün 3 milyon şekel istifadə haqqının ödənilməsi şərti ilə liman üçün 15 milyon şekelə qədər kompensasiya nəzərdə tutan “xüsusi yardım” paketinə səs verib, lakin bu ödəniş müharibənin əvvəlindən bəri ödənilməyib.

Xəbər verildiyi kimi, İsrail Maliyyə və Nəqliyyat Nazirlikləri Eylat limanının operatorunu yüksək gəlir əldə etməsinə baxmayaraq investisiya etmədiyinə və təzminat tələblərinə görə tənqid edib.

Liman işçilərinin həmkarlar ittifaqı Histadrut da infrastruktur çatışmazlıqları, qeyri-adekvat kadr təminatı və ekoloji pozuntuları əsas gətirərək müqavilənin uzadılmamasını tələb edib. Liman rəhbərliyi bu iddiaları təkzib edib. Bundan əlavə, Eilat Bələdiyyəsinin vergi tələbi ilə hesabları qarışdıqdan sonra liman bağlanacağı ilə hədələnib. Nazirliklərin ilin sonuna kimi qərar verəcəyi gözlənilsə də, yeni tender üçün hazırlıqlara başlanılıb.

Avtomobil sənayesi mənbələri, Ənsarullahın davam edən təhlükəsi səbəbindən Qırmızı dənizdə RO-RO trafikinin “uzun müddət yenidən başlamayacağına” inanır.

Süveyş alternativi nəqliyyat vasitələrinin daşınmasında xərcləri artırır

Bildirilib ki, hazırda Şərqi Asiyadan İsrailə gələn nəqliyyat vasitələrinin əksəriyyəti Afrikadakı Ümid burnu ətrafından Avropa limanlarına, oradan isə İsrailin Hayfa körfəzi və Aşdod limanlarına daşınır.

Bu proses, yeni nəqliyyat vasitələrinin Şərqi Asiyadan İsrailə çatması üçün lazım olan müddəti təxminən “iki həftə” uzadır və Qırmızı dəniz vasitəsilə birbaşa Eylata göndərilməsi ilə müqayisədə daşıma xərclərini “bir avtomobil üçün bir neçə min dollar” artırır.

Bəzi idxalçıların bu yaxınlarda liman administrasiyasından Qırmızı dəniz vasitəsilə Eylat şəhərinə nəqliyyat vasitələrinin daşınmasının bərpa oluna biləcəyi ilə bağlı proqnozlar eşitdiyi bildirilir. Bununla belə, oxşar gözləntilər əvvəllər dilə gətirilsə də, davam edən müharibə səbəbindən reallaşmadı. Nəqliyyat vasitələrini daşıyan gəmilərin Süveyş kanalına qaytarılması ilə bağlı gözləntilər də özünü doğrultmayıb.

Buna baxmayaraq, avtomobil sənayesi mənbələri limanın strateji yerləşməsi və Yaxın Şərqdə qüvvələr balansında gözlənilən dəyişikliklərə görə “beynəlxalq dairələrin, xüsusilə də Körfəz ölkələrinin əsas kommersiya aktyorlarının gələcək tenderə fəal maraq göstərəcəyini” gözlədiklərini bildiriblər.

Eylat limanının gələcəyi üçün quru körpü variantı

“Süveyş kanalından qurudan yan keçərək Eylatdan Aralıq dənizi limanlarına qədər uzanan gələcək quru körpü potensialı cənub limanının gələcək əhəmiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə artıra biləcək strateji hədəf olaraq qalır”, – deyə mənbələr bildiriblər.