Marsda həyat izi: sirli buz kütləsi – Foto
NASA-nın son tədqiqatı göstərir ki, Marsın buzlu səthinin altında əriyən su mikrobların həyatını dəstəkləyə bilər. Günəş şüaları buzun içinə nüfuz edərək Yerdəki həyatla zəngin mühitlərdə olduğu kimi yeraltı hövzələrdə fotosintezi potensial olaraq aktivləşdirir.
Bu tapıntılar kompüter modelləşdirməsinə əsaslanır, baxmayaraq ki, Marsda bilavasitə həyat əlamətləri hələ də aşkar edilməyib.
Tədqiqat qrupunun rəhbəri Aditya Kullerin sözlərinə görə, Marsdakı buzlar həyat əlamətini aşkar etmək üçün bir hədəf kimi əhəmiyyətlidir: “Əgər biz bu gün kainatın hər hansı bir yerində həyat əlaməti tapmağa çalışırıqsa, Marsda buz qatının məruz qaldığı ərimə ən əlverişli variantdır”.
Su buzu və karbon qazı buzu Marsda mövcud olan iki buz formasıdır. Kullerin araşdırması Marsdakı Buz dövründə su buzunun əmələ gəlməsinə yönəlib. Çünki qarla birləşən toz üç metrə qədər dərinlikdə ərimə üçün vacibdir və Günəşdən gələn istiliyi özünə çəkir.
Marsın səthi maye su üçün çox soyuq olsa da, buz və toz təbəqələrinin altındakı şərait daha əlverişlidir. Rəqəmsal modellər göstərir ki, su Mars ili boyu müəyyən fasilələrlə tozlu qar təbəqələrində toplana və bununla da bir neçə santimetrdən bir metrə qədər dərinliklərdə fotosintezin baş verə biləcəyi bir mühit yarada bilər. Toz Günəşdən gələn istiliyi udur, bu da səthin altındakı temperaturu yüksəldir və siyanobakteriyalar kimi orqanizmlərin yaşaya biləcəyi Yerdəki “kriokonit” ventilyasiyalarını xatırladan şərait yaradır.
Marsda buz qatının əriməsi çətindir, amma yeraltı mühit daha perspektivli görünür. Yer kürəsində də oxşar mühitlər mövcuddur, burada toz hissəcikləri və buz birləşərək mikrobların həyatını təmin edən ərimiş su gölməçələri əmələ gətirir. Bənzər şərtlər Marsda, xüsusən buzun yuxarı təbəqələrinin su cisimlərini radiasiyadan qoruya bildiyi və bununla da fotosintezin baş verməsinə imkan verən orta enliklərdə də mövcud ola bilər.
Astronomlar hesab edirlər ki, bu potensial yaşayış yerləri haqqında daha hərtərəfli anlayış əldə etmək və Marsın gizli yeraltı sularını araşdırmaq məqsədilə gələcək missiyalar üçün perspektivli hədəfləri müəyyən etmək baxımından daha ətraflı tədqiq olunmalıdır.
