Noyabrın 6-da ABŞ-da nələr olacaq?
Amerikalılar təkcə prezidenti yox, Nümayəndələr Palatasının 435 üzvünü və 100 senatordan 34-nü də seçməlidir…
Noyabrın 5-də amerikalılar təkcə prezident deyil Konqresin Nümayəndələr Palatasının bütün 435 üzvünü və 100 senatordan 34-nü də seçməlidir. Bundan əlavə, 11 ştatda qubernator, eləcə də həmin ştatlarda dövlət və bələdiyyə məclislərinin tərkibi müəyyənləşməlidir.
Bəzi bölgələrdə aborta icazə verməkdən marixuananın istifadəsinin dekriminallaşdırılmasına qədər yerli referendumlar da keçiriləcək. Amma dünya üçün əsas sual Ağ Ev rəhbəri kreslosunu kimin tutacağı olacaq.
“The Economist” nəşri amerikalı politoloqların əhəmiyyətli bir hissəsinin Nümayəndələr Palatasına seçkilərlə bağlı paylaşdığı proqnozu dərc edib. Proqnoza əsasən, Nümayəndələr Palatasına seçkilərdə Demokratlar və Respublikaçılar yerlərini dəyişəcəklər. İndi birincisi Senatı, ikincisi Nümayəndələr Palatasını idarə edir, amma noyabrın 5-dən sonra bunun əksi olacaq. Eyni zamanda, “The Economist” ehtimal edir ki, seçkilər nəticəsində partiyalardan biri həm prezidentlik yarışının qalibi olacaq, həm də Konqresin hər iki palatasında cüzi səs çoxluğu əldə edəcək. Bu ssenari cəmiyyətdə qütbləşmənin gücləndiyini göstərir. Adətən, amerikalılar dövlət başçısı və qanunvericilərin seçkilərini ayırırlar. Belə olur ki, seçici bir partiyanın prezidentliyə namizədinə, digər partiyanın senatoruna və ya Nümayəndələr Palatasının üzvünə səs verir. Bu dəfə, görünür, belə olmayacaq.
ABŞ seçiciləri seçimlərindən dramatik dəyişikliklər gözləyirlər. Tramp miqrasiya siyasətinin kəskin şəkildə sərtləşdirilməsinə, bürokratiyanın sarsıdılmasına və Respublikaçılar Partiyasının mühafizəkar hissəsinin müxtəlif proqram müddəalarının həyata keçirilməsinə – məktəblərdə Darvinin nəzəriyyəsinin tədrisinin ləğvinə qədər vəd edir. Harrisi iki Demokrat administrasiyasının-Cozef Bayden və Barak Obamanın kursunun varisi hesab edirlər, lakin onun müdafiə etdiyi solçu mövqeyinə əvvəlkindən daha çox diqqət yetirilir.
Hər iki namizəd öz kampaniyasını rəqibini şeytanlaşdırmaq üzərində qurur. Demokratlar Trampı Hitlerlə müqayisə edirlər. Trampın özü isə amerikalıları “kommunist Harrisin” hakimiyyətə gəlməsi perspektivi ilə qorxudur. Təkcə bu, seçkilərin, ən əsası, nəticələrinin yekunlaşdırılmasının rahat keçməyəcəyi ehtimalını artırır.
Oktyabr ayında Trampın rəqibinin qələbəsini tanımayacağına dair aydın mövqe ortaya qoyub. Ən azı bir ştatda, Pensilvaniyada Respublikaçılar məhkəmədə erkən səsvermənin obyektiv keçirildiyinə etiraz ediblər. Florida Universitetinin məlumatına görə, oktyabrın sonunda 50 milyondan çox amerikalı erkən (poçt və şəxsən) səs verib. Onların arasında xüsusilə 65 yaşdan yuxarı insanlar, yəni bir çox Trampçıların əmin olduğu kimi 2020-ci il seçkilərinin saxtalaşdırıldığı seçicilər kateqoriyası var.
Dörd il əvvəl olduğu kimi, səsvermədən sonra çoxsaylı hüquqi müstəvidə “döyüşlər” gözlənilir, bu məsələdə isə həlledici rol Ali Məhkəmənin qərarları olacaq.
Xarici siyasət məsələləri ənənəvi olaraq Amerika seçki kampaniyalarında ikinci dərəcəli rol oynayır. Ona görə, namizəd öz kursunun real konturlarını cızmaq üçün yox, minimum spesifikliyi, maksimumu isə öz seçicisini razı salmaq üçün verdiyi qeyri-müəyyən vədləri yerinə yetirə bilər.
