Səudiyyəlilər Livana “qəpiklik” layihələr vəd edir
“Livanın maliyyə və iqtisadi reallığı qarşısında heç bir faydası olmayan 22 saziş, səudiyyəlilərin kömək etməyə inandıqları təqdirdə düşünə biləcəkləri ən çox şeydir”.
Əl-Əhbarqəzetinin yazarı Meysem Rizk tərəfindən yazılan məqalədə Səudiyyə Ərəbistanının Livana vəd etdiyi, 22 razılaşmanın yer aldığı “xəzinə”araşdırılır. Rizk bu razılaşmaların Livanın iqtisadi dirçəlməsinə məhdud şəkildə töhfə verəcəyini, maliyyə baxımından “qəpiklik” layihələr olduğunu və Səudiyyə Ərəbistanının yardımı müqavimətin tərksilah edilməsi kimi sərt şərtlərlə bağladığını bildirir. Riyad faktiki olaraq Livana kömək etmək əvəzinə, Dar əl-Fətva kimi media və qurumlar üzərində nəzarəti saxlamağı hədəfləyir və Rizkin sözlərinə görə, livanlılara dilənçi kimi yanaşır.
Yeni dövrün liderləri Səudiyyə Ərəbistanı Krallığını tərənnüm edən medianın dəstəyi ilə vəliəhd şahzadə Məhəmməd bin Salmanın əlindəki “xəzinəni” davamlı olaraq bazara çıxarırlar; Livanın dirçəlməsinə ən böyük təsirin bu xəzinənin olacağı iddia edilir.
Sözügedən “xəzinə” Livanda “islahat” gözləyən 22 müqavilədən ibarətdir. Yalnız bu islahatlardan sonra Krallıq razılaşacaq və bu müqavilələri imzalamağa razı olacaq.
Üstəlik, bu “islahatların” başında düşmənin müqaviməti tərksilah etmək tələbi dayanır.
İştirak edən tərəflər iddia edirlər ki, Livanın ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanının tələb etdiyi islahatlara doğru irəliləməsi bu sazişlərin imzalanmasını asanlaşdıracaq və bu, milyardlarla dollar axının qapılarını açacaq.
Amma hökumətdəki mənbənin sözlərinə görə, saziş layihələrinin sadə bir şəkildə nəzərdən keçirilməsi göstərir ki, “onların heç bir maliyyə əhəmiyyəti yoxdur və ölkənin inkişafına töhfə vermir”.
Noyabrın 27-də atəşkəs sazişinin imzalanmasından və Amerika-Səudiyyə nəzarəti altında administrasiyanın qurulmasından bəri, bunun “islahat” şərti ilə qayıdış olduğu vurğulanaraq, ərəb ölkələrinin silahlarına qayıtmaq və ərəblərin Livana qayıtması müzakirələri başlayıb.
Ər-Riyad, hələ sentyabr təcavüzündən əvvəl, üsyanlardan azad olmaq şərti ilə geri qayıtmağı şərtləndirən ilk ölkələrdən biri idi və bu günə qədər yeni administrasiyanı sınaqdan keçirərək, bu məsələdə sərt mövqeyini qoruyub saxlamışdır.
Ötən mart ayında prezident Jozef Aoun prezident seçildikdən sonra ilk xarici səfərini Səudiyyə Ərəbistanına etdi. 22 razılaşma Aunun Bin Salmanla müzakirə etdiyi məsələlər arasında idi.
Bin Salman ekspert qrupunun bu müqavilələri araşdırdığını iddia edib və ikinci səfər zamanı imzalamağa hazır olacaqlarına söz verib.
Prezident Aun bu səfərdən “məyus” qayıtdı, çünki gözlənilən nəticələri verəcək ikinci səfərin təşkili ilə bağlı dəqiq və qəti vəd almadı.
Prezident Aunun ikinci səfər üçün dəvət alacağı gözlənilsə də, görünür, dəvət livanlılara dilənçi kimi baxan və hər hansı yardımı göstərməkdə qəsdən son dərəcə ləng davranan Səudiyyə Ərəbistanının sərt mövqeyi ilə bağlı səbəblərə görə təxirə salınıb.
Səudiyyə Ərəbistanının gələn ay öz vətəndaşlarının Livana səyahətinə qoyduğu qadağanı aradan qaldıra biləcəyi ilə bağlı söhbətlərə baxmayaraq, məsələ ilə tanış olan mənbələr “Krallığın Livana hər hansı yardım göstərmək niyyətində olmadığını və deyilənlərin sadəcə xəyal satdığını” vurğulayır.
“İnvestisiya layihələri adlandırdıqları layihələr prezident seçkiləri öncəsi hazır idi. Aunun krallığa ilk səfəri zamanı bu müqavilələrin aktivləşdiriləcəyi və imzalanacağı hələ seçilməmişdən əvvəl bildirilmişdi, lakin bu baş vermədi. Daha sonra Ramazan bayramından sonra ikinci səfərə hazırlıq görülməli olduğu bildirildi, bu da olmadı”, – deyə mənbələr əlavə ediblər.
Hələlik prezident Aunun yaxın dairələri Səudiyyə Ərəbistanının mövqeyini izah edə bilməyib.
Bununla belə, Krallığın Beyrutdakı səfiri Valid əl-Buxari bu yaxınlarda bir ziyarətçiyə deyib ki, ölkəsi “yeni hökuməti dəstəkləyir, çünki əvvəlki hökumətlərdə olduğu kimi siyasi partiyalara bağlı nazirlər yoxdur və bu nazirlər Livan və Səudiyyə Ərəbistanı arasında layihələrə mane olur”.
“Biz inanırıq ki, mövcud hökumətlə əməkdaşlıq etmək və ümumi maraqları təmin etmək imkanı var”, – səfir bildirib.
Buhari özü də parlamentin sədri Nəbih Berriyə bu müqavilələr haqqında danışıb və sanki çox milyardlıq investisiyalar kimi şişirdib.
O, həmçinin bildirib ki, səfirlikdə Livanın hər bir regionu üçün inkişaf layihələri ilə bağlı araşdırmalar aparılır.
Məlum olduğu kimi, ölkənin maliyyə və iqtisadi reallığına heç bir faydası olmayan 22 razılaşma səudiyyəlilərin kömək etməyə razı olduqları təqdirdə ən çox düşünə biləcəyi müqavilələr idi.
Üstəlik, bu razılaşmaların yarısı siyasətlərini formalaşdırmaq və Səudiyyə Ərəbistanına qarşı heç bir tənqidə yol verilməməsini təmin etmək üçün ölkədəki bəzi sektorlara, xüsusilə də mediaya nəzarət etmək məqsədi daşıyır.
Razılaşmalar həmçinin bəzi səlahiyyətlilərin, məsələn, Darul-Fətvanın tam nəzarətini nəzərdə tutur.
Dar əl-Fətva Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin maliyyəsini kəsdikdən sonra şeyxlərin maaşlarını təmin etmək üçün Qətərdən verilən yardımdan “məhrum edilib”.
Əl-Əhbar -ın əldə etdiyi məlumata görə , Buxari əvvəllər müfti Əbdüllətif Dəryandan Qətərin Dohaya səfər dəvətinə əməl etməməsini xahiş etmişdi və Krallıq bunun müqabilində heç bir yardım göstərmədən Doha ilə Dar əl-Fətva arasında hər hansı razılaşmanın qarşısını almağa diqqət yetirmişdi.
Krallığın indiyə qədərki siyasi mövqeyi Livan dövlətinin Hizbullahla mübarizədə “qeyri-kafi” olması səbəbindən müqavilələri imzalamamaq olsa da, bu razılaşmaların iqtisadi və praqmatik aspektləri böhranın böyüklüyü ilə müqayisədə heç bir şey deyil.
Belə ki, bu müqavilələr imzalansa belə, onların bəzilərinin təsvir etməyə çalışdığı qədər böyük təsiri olmayacaq.
İmzalanması nəzərdə tutulan sazişlər
Əl-Əxbar gündəmdəki hələ müzakirə olunmayan razılaşmaların adlarını aşağıda dərc edib:
1- Yarmarkanın təşkili sahəsində anlaşma memorandumu.
2- İkiqat vergitutmadan yayınma müqaviləsinin imzalanması.
3- Vergi ekspertizası mübadiləsi sahəsində anlaşma memorandumu.
4- İki ölkənin gömrük orqanları arasında qaçaqmalçılığın qarşısının alınması və tranzit daşımaların asanlaşdırılması üçün əməkdaşlıq müqaviləsi.
5- Mənzil sahəsində anlaşma memorandumu.
6- Livanın Milli İnvestisiya Təşviqi Agentliyi (IDAL) ilə Səudiyyə Ərəbistanındakı həmkarı arasında əməkdaşlıq.
7- İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında saziş.
8- Əqli mülkiyyətin qorunması üzrə əməkdaşlıq müqaviləsi.
9- Uyğunluq, spesifikasiya və standart sertifikatların qarşılıqlı tanınması.
10- Dəniz nəqliyyatı və turist turları sahəsində Livanın təcrübəsindən faydalanmaq.
11- Daxili İşlər Nazirliyi və Mülki Müdafiə İdarəsi ilə təhlükələrlə mübarizə, onlara hazırlıq, qəzalara hazırlıq və Livandan avadanlıq sorğusu göndərilməsi ilə bağlı əməkdaşlıq müqaviləsi.
12- Ekologiya nazirlikləri arasında biomüxtəlifliyin mühafizəsi üzrə anlaşma memorandumu.
13- Kənd Təsərrüfatı Nazirlikləri arasında taxıl mübadiləsinə dair Anlaşma Memorandumu.
14- İslami məsələlərdə Darül-Fətva ilə əməkdaşlıq.
15- İncəsənət, mədəni irs və folklor festivallarında iştirak yolu ilə incəsənət sahəsində əməkdaşlıq.
16- Səudiyyə Ərəbistanı İnformasiya Nazirliyi ilə Livan Mədəniyyət Nazirliyi arasında iki ölkə üçün mədəniyyət günləri, incəsənət və kitab sərgiləri təşkil etmək üçün anlaşma memorandumu.
17- Livan və Səudiyyənin informasiya nazirlikləri arasında, Səudiyyə Mətbuat Agentliyi ilə Livan Milli Xəbər Agentliyi arasında, Səudiyyə Radio və Televiziya Korporasiyası ilə Livan Radio və Livan Televiziyası arasında proqramlar və televiziya/radio işləri mübadiləsi haqqında anlaşma memorandumu.
18- İki ölkənin təhsil nazirlikləri arasında kurikulum və kitabların, elmi tədqiqat sahələrinin mübadiləsi, müəllimlər arasında təcrübə mübadiləsi, təqaüdlərin və diplom ekvivalentinin mübadiləsinə dair saziş.
19- İki ölkədən işçi qəbulu və təcrübə mübadiləsi.
20- Ərəb Azad Ticarət Zonası Təşkilatı çərçivəsində iki ölkənin ticarət və iqtisadiyyat nazirlikləri arasında kommersiya mübadiləsi, birgə işin inkişafı və təcrübə mübadiləsinə dair anlaşma memorandumu.
21- İqtisadi və sənaye əməkdaşlığı, kiçik biznesə dəstək və təcrübə mübadiləsi.
22- Quruda sərnişin və yük daşımalarının tənzimlənməsi ilə bağlı müqavilələrin imzalanması.
Tərcümə: YDH
