Yəmən Qərbi narahat etməkdə davam edir: Raket texnologiyası sızsa nə olacaq?
“İran müharibəsindən sonra ABŞ və İsraili ən çox narahat edən məsələ Tehranın İsrailə qarşı atdığı yeni raket texnologiyasını Yəmənə ixrac edə bilməsi ehtimalıdır”.
İran-İsrail müharibəsindən sonra Yəmən Qərb üçün artan narahatlığa çevrilib. Ən böyük qorxu isə İranın özünün qabaqcıl raket texnologiyasını “ehtiyatsız” addımlar atmağa qadir olduğu düşünülən Ənsarullaha ötürə bilməsidir. Əl-Əxbar yazıçısı Lokman Abdullahınqiymətləndirməsinə görə, İsrail Yəməni təhdid etməsinə baxmayaraq, məhdud kəşfiyyat məlumatları və Yəmənin yaxşı qorunan arsenalı qarşısında heç bir təsirli hərbi varianta malik deyil, Yəmən isə mümkün müharibə vəziyyətində Bab əl-Məndəb boğazının bağlanması kimi strateji addımlara hazır olduğunu bəyan edib.
İran-İsrail müharibəsi zamanı Qərbin, xüsusən də Amerikanın gözü Yəmənin münaqişədəki roluna çevrildi ki, Sənanın müttəfiqi Tehranın tərəfində müharibəyə qatılacaq, yoxsa neytrallıq siyasəti yürüdəcək.
Qırmızı dənizdə Yəmən-ABŞ razılaşması sınaqdan keçirildiyi bir vaxtda ABŞ və Böyük Britaniyanın Yəməndə əməliyyatların bərpası ilə bağlı real narahatlıqları da üzə çıxıb.
Həqiqətən də, ABŞ-dan siyasi bəyanatlar gəldi və Vaşinqtonun Qırmızı dənizdə naviqasiya təhlükəsizliyini qorumaq və Yəmənlə atəşkəs razılaşmasını saxlamaqda qərarlı olduğu vurğulandı.
İrana hücumundan sonra İsrail özünü qalib mövqedə göstərməyə və regionda hökmranlığını qoruduğunu sübut etməyə çalışdı. Hərbi əməliyyatların dayandırılmasından bir neçə saat sonra Tel-Əviv hərbi naziri Yisrael Katz vasitəsilə Sənaya sərt mesajlar göndərərək hədələyib:
“İrana etdiyimizi Husilərə də edəcəyik. Qırmızı xətlərimizə yaxınlaşan hər kəs unudulmaz bir zərbə alacaq və biz İsrailin təhlükəsizliyinə heç bir təhlükəyə dözməyəcəyik”.
Tehran və Təl-Əviv arasında hesab hələ bağlanmayıb və hər iki tərəf öz imkanlarını inkişaf etdirmək üçün vaxt sərf etsə də, İsrail hazırda İranla münaqişənin ikinci raundunda iştirak etmək vəziyyətində deyil.
Bununla belə, İsrail Yəməni özünün şərq qapısında strateji təhlükə kimi görür və xüsusilə İranın Yəmənə dəstək verərək ona qarşı vəkil müharibəsi apardığını qiymətləndirməsi fonunda itkilərini kompensasiya etmək və ya minimuma endirmək üçün hərbi gücdən istifadə etməklə və ya istifadə etməklə hədələməklə bu təhlükəni həll edə bilər.
Bu kontekstdə israilli şərhçilər və analitiklər Katzın təhdidləri üzərində dayanaraq Husilərin “müqavimət göstərə və müharibəni davam etdirə biləcək yeganə qüvvə” olduğunu və İsrailin İrana hücumlarının gücünün “təhlükəsizlik və casusluq pozuntularına əsaslandığını” ifadə ediblər.
Lakin İsrail kəşfiyyat orqanları Yəmənin silah imkanları haqqında çox məhdud məlumata malikdir. Yəmənin görünən hərbi mövqeləri və düşərgələri yoxdur; arsenalının hamısı və ya çox hissəsi Amerika təyyarələrinin, o cümlədən B-2 gizli qırıcılarının nüfuz edə bilmədiyi yeraltı möhkəmləndirilmiş ərazilərdə saxlanılır.
Buna görə də İsrailin Yəmənə qarşı istənilən hərbi əməliyyatının yeganə məqsədi yəmənlilərə Qəzza zolağına verdikləri dəstəyə görə ağır bədəl ödəməli olduqlarını hiss etdirməkdir.
Bununla belə, Yəmən həm Vaşinqton, həm də Təl-Əviv üçün getdikcə artan narahatlıq mənbəyidir və onlar daim onu istənilən vasitə ilə zərərsizləşdirmək üçün planlar qururlar.
İran müharibəsindən sonra ABŞ və İsrailin ən açıq narahatlığı Tehranın İsrailə qarşı atdığı yeni raket texnologiyasını Yəmənə ixrac edə bilməsi ehtimalıdır.
Buna görə də belə görünür ki, Ənsarullaha oxşar raket texnologiyaları əldə etməsinin və ya inkişaf etdirilməsinin qarşısını almaq üçün göstərişlər verilib, çünki Amerika məntiqinə görə, bu texnologiyalara sahib olsaydılar, onlardan “ehtiyatsızlıqdan” istifadə edərdilər.
Ənsarullahın əlavə raket və dron texnologiyaları əldə etməsinin qarşısının alınması məsələsi Səudiyyə-BƏƏ koalisiyasına bağlı Yəmən qüvvələri tərəfindən istismar edilib.
Koalisiya hökumətinin informasiya naziri Müəmmər əl-İryani birbaşa Səna və Tehrana təxribatda İranı hərbi sənayesinin bir hissəsini Ənsarullahın nəzarətində olan ərazilərə köçürməyə çalışmaqda ittiham edib.
İryani açıqlamasında bildirib ki, Tehranın planına şimaldakı Səada və Həccə əyalətlərində, eləcə də Səna ətrafındakı ərazilərdə ballistik raketlər və pilotsuz təyyarələr istehsal etmək daxildir və bu, Ədən körfəzindəki qlobal gəmiçilik marşrutlarını təhlükə altına salacaq.
İran müharibəsi boyu və ondan sonra ABŞ Ənsarullahın cəbhələrin birliyi prinsipinə sadiqliyinin, xüsusən də Qəzzaya dəstək müharibəsində İran tərəfində döyüşməyə səbəb olmamasını təmin etmək istəyir. Lakin hərəkatın lideri Əbdül-Malik əl-Husi bu iddiaları rədd edərək, “Yəmənlilər nəinki İsrailin İrana təcavüzünü pisləyir, həm də bu mövqedən çıxış edirlər” deyib.
İran və İsrail arasında gərginlik “münaqişə günləri” adlanan səviyyədə qaldığı və “Ənsarullah”ın müharibədə birbaşa iştirakına ehtiyac olmadığı halda, münaqişənin açıq müharibəyə çevrilməsi Yəmənin də iştirak edəcəyi anlamına gəlirdi.
Yəmən dəfələrlə Bab əl-Məndəb boğazını bağlamaq, Qırmızı dənizi hərbi zona elan etmək və ya ABŞ-ın qırmızı xətlər hesab etdiyi strateji əraziləri, o cümlədən neft və qaz yataqlarını ələ keçirmək kimi regional ölçülərə malik daxili cəbhələr açaraq öz coğrafi mövqeyindən istifadə etməyə tam hazır olduğunu bəyan edib.
Tərcümə: YDH
