ABŞ və Səudiyyənin yeni gündəmi: Yaxın Şərq NATO
ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanının İsraillə normallaşma sazişindən ayrı bir təhlükəsizlik razılaşmasını müzakirə etdiyi bildirilir.
ABŞ-ın Axios xəbər saytında İsrailli jurnalist Barak Ravidin verdiyi xəbərə görə , ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı bu anda İsraillə böyük razılaşmadan fərqli bir təhlükəsizlik razılaşması müzakirə edir.
Amerika mənbələrinin məlumatına görə, Bayden administrasiyasının son illərdə digər Körfəz ölkələri ilə imzaladığı müqavilələrə bənzər ikitərəfli ABŞ-Səudiyyə təhlükəsizlik razılaşması və ABŞ-ın bölgədəki mövqeyini gücləndirən razılaşma gündəmə gətirilib.
Danışıqlardan xəbəri olan üç mənbə bildirib ki, bu potensial təhlükəsizlik tənzimləməsinə İsrailin də daxil olduğu hərtərəfli razılaşma daxil olmayacaq.
Tam bir müdafiə paktı yaratmasa da, həm Səudiyyə Ərəbistanının Vəliəhdi Məhəmməd bin Salman (MBS), həm də Ağ Ev prezident Bayden yanvar ayında vəzifəsindən getməzdən əvvəl təhlükəsizlik razılaşmasını yekunlaşdırmağı hədəfləyir.
Səudiyyə Ərəbistanının xarici işlər naziri Feysəl bin Fərhan keçən həftə Səudiyyə Ərəbistanında keçirilən konfransda ABŞ-ın krallıq üçün regionda etibarlı tərəfdaş olduğunu bildirib:
“Bu gün ABŞ ilə işgüzar əlaqələrimiz iqtisadi əməkdaşlıqda, o cümlədən milli təhlükəsizlik sahəsində indiyə qədər mövcud olan ən yaxşı əlaqələrdən biridir və biz çox yaxşı irəliləyiş əldə edirik”.
Son dörd il ərzində Bayden administrasiyası Körfəzdə artan Çin və Rusiyanın təsirinə qarşı geri çəkilməyə çalışıb.
2022-ci ilin martında Bayden Qətəri NATO üzvü olmayan mühüm müttəfiq kimi təsvir etdi.
2023-cü ilin sentyabrında ABŞ və Bəhreyn Hərtərəfli Təhlükəsizlik İnteqrasiyası və Rifah Sazişi imzaladı.
Bir il sonra Bayden Birləşmiş Ərəb Əmirliklərini əsas müdafiə tərəfdaşı adlandırdı.
ABŞ rəsmiləri bildirirlər ki, regionda Çinlə yaxınlaşan və Rusiyadan strateji sistemlər almaqdan danışan bəzi ölkələr marşrutlarını dəyişib və bu gün ABŞ-a əvvəlkindən qat-qat yaxındırlar.
Oktyabrın 7-dən əvvəl Bayden administrasiyası iki ölkə arasında sülh sazişini ehtiva edən Səudiyyə Ərəbistanı və İsrailin də iştirak etdiyi böyük saziş üzrə danışıqlar prosesində idi.
Ağ Ev və Səudiyyə Ərəbistanının Vaşinqtondakı səfirliyi şərh verməkdən imtina edib.
Baydenin səlahiyyət müddəti bitməzdən əvvəl son əməkdaşlıq
Ağ Ev ABŞ-Səudiyyə müdafiə sazişini və mülki nüvə əməkdaşlıq sazişini təklif olunan meqasövdələşməyə daxil etmək niyyətində idi və belə bir əhatəli çərçivənin Senatın təsdiqi ehtimalını artıracağına inanırdı.
Vəliəhd şahzadə MBS, böyük bir razılaşmanın yalnız Bayden administrasiyası zamanı siyasi cəhətdən mümkün olacağını etiraf etdi.
Lakin oktyabrın 7-də baş verən hücumlar nəticəsində danışıqlar pozulub.
İsrailin Qəzza və Livanda davam edən təcavüzü və Səudiyyə Ərəbistanının Fələstin dövləti tələbləri İsrail və Səudiyyə Ərəbistanı arasında razılaşmanı yaxın gələcəkdə mümkünsüz edib.
Son məlumatlara görə, Səudiyyə Ərəbistanının milli təhlükəsizlik müşaviri Musab bin Məhəmməd əl-Ayban keçən həftə Ağ Evə səfər edib və ABŞ-ın milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Jake Sullivan və Bayden məsləhətçiləri Brett McGurk və Amos Hochstein ilə görüşüb.
O, dövlət katibi Antoni Blinkenlə də görüşüb. Bu danışıqlarda diqqət ABŞ-Səudiyyə ikitərəfli münasibətlərinin yaxşılaşdırılması, xüsusilə də hər iki tərəfin Baydenin səlahiyyət müddətinin sonuna qədər yekunlaşdırmağa ümid etdiyi bir sıra təhlükəsizlik, texnologiya və iqtisadi razılaşmalar olub.
Müzakirə olunan təhlükəsizlik sazişinin İsrail və Səudiyyə Ərəbistanı arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına yönəlmiş meqa razılaşmanın irəlilədilməsi səylərindən fərqli olduğu qeyd edilib.
